تحليلي تاريخي بر گفتمان‌هاي رقيب نوآوري و تحول در صنايع دفاعي

علي‌رغم سابقه طولاني مطالعات تحول و نوآوري در بخش دفاعي،كمتر پژوهشي براي بررسي پويايي و تكامل اين مطالعات  و سياست هاي متناظرشان انجام شده است. در پاسخ به اين سوال، پژوهش حاضر با بررسي گزارش‌ها و اسناد تحول و نوآوري دفاعي و انجام 20 مصاحبه با مجريان پروژه‌هاي مطالعاتي، سياست‌گذاران و برنامه ريزان و مديران واحدهاي صنعتي و تحقيقاتي انجام شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه اين مطالعات را مي توان به سه دوره تاريخي تقسيم كرد كه در هر دوره يك گفتمان جهت گيري سياست‌هاي نوآوري و تحول دفاعي را مشخص كرده است. گفتمان اول در دهه 70 فعال شد و تمركز خود را ترويج و گفتمان سازي اهميت نوآوري و تحول در بخش دفاع و معرفي ابزارها و سياست‌هاي ساير كشورها قرار داد و كمتر به توصيه و تجويز پرداخت. گفتمان دوم از اوايل دهه 1380 با هدف تاثير گذاري بر تحول صنعت دفاعي كشور رويكردها و استراتژي‌هايي تجويزي در دو سطح بنگاه‌ها و سازمان‌هاي سياستگذار دفاعي در قالب دو بسته الگوي تعالي و سياست‌هاي هسته و شبكه مطرح شد. در مقابل گفتمان سوم (از اوايل دهه 1390) توجه جدي‌تري به تجويز داشته و توصيه‌هاي سياستي در قالب دستورالعمل‌ها و شيوه نامه‌هاي اجرايي تحت عنوان نظام نوآوري دفاعي ارائه مي‌نمايد. در هر سه گفتمان به جنبه‌هاي اجتماعي و اقتصادي كمتر توجه شده و سطح تمركز در تحليل و تجويز عموماً به ساختار (آرايش بازيگران رسمي) و بازمهندسي ساختار تقليل يافته است. با اين حال، فاصله‌اندك سياست پژوهي تا اجرا و اصلاح اين سياست‌ها، از بلوغ نسبي بخش دفاعي در سياست‌گذاري و پياده‌سازي نوآوري و تحول حكايت دارد.