وسواسِ ذهني: تحليلي بر اساسِ مفاهيمِ كينه‌توزي و بد‌ـ‌وجداني نزدِ نيچه

وسواسِ ذهني عبارت است از افكاري ناخواسته كه خارج از مهارِ فردِ مبتلا و به‌طورِ مكرّر در ذهن پديدار ميشوند و ايجادِ اضطرابي نامعمول مي‌نمايند. فرد، در واكنش، دست به اعمالِ وسواسي مي‌زند كه دافعِ اضطراب و چونان تمهيدي مراقبتي مي‌نمايند، حال آن‌كه فاقدِ تأثيري پايدار و، در حقيقت، نوعي حمله به خويش اند؛ اين اعمال نه برخاسته از اراده‌اي معطوف به درمان، كه برآمده از اراده‌اي معطوف به تخريب اند. وسواسِ ذهني عموماً به‌عنوانِ بيماري يا اختلالي رواني شناخته مي‌شود و از چشم‌اندازي روان‌پزشكانه يا روان‌شناختي موردِ بحث قرار مي‌گيرد؛ امّا در اين مقاله، با رجوع به آراءِ نيچه و با مدد گرفتن از مفاهيمِ «كينه‌توزي» و «بد‌ـ‌وجداني» مفاهيمِ كليديِ تبارشناسيِ اخلاق تحليلي فلسفي از وسواسِ ذهني ارائه مي‌شود. بر مبنايِ اين تحليل، بنيادِ وسواس نيروهايي غريزي است كه چون نمي‌توانند در بُرون تخليه شوند، به درون جهت برمي‌گردانند و خود‌ـ‌گناه‌كارـ‌پنداري را در حكمِ وسيله‌اي براي خودآزاري به كار مي‌بندند.