ارزيابي چند متغيره خواص آنتي‌اكسيداني مارچوبه در ارتباط با عوامل محيطي

مارچوبه Asparagus officinalis L. پراكنش گسترده‌اي در اكثر اقليم‌هاي ايران دارد. هدف از تحقيق حاضر، استفاده از آناليز چند متغيره به‌منظور درك روابط بين شرايط محيطي و تركيبات مارچوبه مي باشد. بدين منظور نمونه‌هاي گياهي از نُه رويشگاه در استان‌هاي مختلف ايران جمع‌آوري شدند و سپس تركيبات فيتوشيميايي و آنتي‌اكسيداني آن‌ها اندازه‌گيري و روابط آن‌ها با عوامل محيطي بر اساس همبستگي كانونيك و رگرسيون گام‌به‌گام آناليز گرديدند. بر اساس نتايج، متغيرهاي اول تا چهارم همبستگي كانونيك بر اساس آزمون Wilks’ lambda در سطح يك درصد معني‌دار شدند. اولين متغير كانونيك، افزايش فعاليت آنزيم كاتالاز را در ارتباط با افزايش ميانگين دما نشان داد. با كاهش ميانگين حداقل و حداكثر دما در متغير كانونيك دوم، فنول كل و درصد مهار راديكال‌هاي آزاد افزايش و فلاونوئيد كاهش يافت. طبق نتايج رگرسيون گام‌به‌گام، هدايت الكتريكي خاك، رطوبت نسبي هوا و ارتفاع، بيشترين تغييرات راديكال‌هاي آزاد را به‌عهده داشتند. با توجه به نتايج هر دو آزمون، ميانگين دما، رطوبت نسبي و مجموع بارندگي بيشترين اثر را بر خواص آنتي‌اكسيداني مارچوبه دارند. در نهايت به‌منظور حفظ خواص آنتي‌اكسيداني مارچوبه، كشت در مناطق با مجموع بارندگي ساليانه 500 تا 900 ميلي‌متر، ميانگين دماي 11.5 تا 17.5 درجه سانتي‌گراد و ميانگين رطوبت نسبي 50 تا 70 درصد پيشنهاد مي‌شود.