مقايسه تصاعد گازهاي دي‌ اكسيدكربن (CO2) و متان (CH4) در برخي كاربري هاي اراضي شهرستان بهبهان

Comparison of CO2 and CH4 emissions from selected land uses of Behbahan city

هدف از اين تحقيق بررسي ميزان تصاعد گاز‌هاي دي‌اكسيدكربن (〖CO〗_2) و متان (〖CH〗_4) در برخي كاربري‌هاي موجود در منطقه مطالعاتي در دو فصل پاييز و بهار مي‌باشد. منطقه مطالعاتي در بخشي از اراضي شهرستان بهبهان واقع در جنوب شرقي استان خوزستان واقع شده است. منطقه داراي كاربري‌هاي كشاورزي، مرتع و نخلستان بوده كه عمده وسعت منطقه را اراضي با كاربري كشاورزي تشكيل مي‌دهند كه تحت كشت محصولات گندم، كلزا ، باقلا و يونجه قرار مي‌گيرند. از اين رو، محل نقاط برداشت نمونه‌هاي گازي به نحوي انتخاب گرديد كه همه كاربري‌ها با كشت‌هاي عمده منطقه را شامل گردد. از اتاقك هاي بسته ساكن جهت جمع‌آوري و برداشت نمونه‌هاي گازي استفاده گرديد. طرح فاكتوريل بر پايه بلوك كاملا تصادفي با 2 تكرار به عنوان طرح آماري انتخاب و در نرم افزار 9.2 SAS اجرا گرديد. جهت مقايسه ميانگين‌ها نيز از آزمون دانكن استفاده گرديد. نتايج نشان داد، كه ميانگين تصاعد گازهاي كربنه بين كاربري‌هاي مختلف معني‌دار است(05/0>P) و بيشترين تصاعد گاز‌هاي كربنه در كاربري كشاورزي مشاهده گرديد، به طوري كشت يونجه با ميانگين1/09 (گرم كربن در متر مربع در روز) و باقلا با ميانگين 0/5 (گرم كربن در متر مربع در روز) به ترتيب بيشترين و كمترين ميزان تصاعد را در كاربري كشاورزي داشتند. پس از كاربري كشاورزي، اراضي با كاربري نخلستان با تصاعد 0/54 (گرم كربن در متر مربع در روز) و اراضي مرتعي با تصاعد 0/33 (گرم كربن در متر مربع در روز) قرار دارند. نتايج همچنين نشان داد، كه ميزان تصاعد گازهاي دي‌اكسيدكربن در فصل بهار بيشتر از فصل پاييز مي‌باشد ولي ميزان تصاعد گازمتان فصل پاييز از فصل بهار بيشتر مي‌باشد و به جز درصد شن، بين خصوصيات خاك و ميزان تصاعد گازهاي كربنه همبستگي معني داري ديده نشد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه تاثير فصل و نوع كاربري بر ميزان تصاعد گازهاي كربنه بيشتر از خصوصيات خاك مي‌باشد.

The aim of this study was to evaluate the amount of carbon dioxide and methane emissions to the atmosphere in two seasons, autumn and spring. The study area is located in some parts of Behbahan city in the southeast of Khuzestan province. The area comprised agricultural, rangeland and palm tree land uses. In agricultural land use, the majority of the area is cultivated by wheat, rapeseed, bean and alfalfa crops. Hence, the locations of the gas sampling points were selected in a way that includes all land uses with major crops in the area. The closed Static Chamber (CSC) was used for collecting and harvesting gas samples. Accordingly, an experiment based on randomized complete block design with 2 replications was run in SAS v 9.2. To compare the averages, the Duncan test was used. The results showed that the averages of carbon dioxide and methane emissions were significantly (p < 0.05) different among land uses. The highest amounts of carbon emissions occurred in agricultural land uses. The alfalfa cultivation with an average of 1.09 g carbon / m2 per day and bean with an average of 0.5 g carbon/m2 per day had the highest and the lowest rate of gas emission, respectively. Lands with palm tree cultivations (0.54 g/m2/day) and rangelands with an emission rate of 0.33 (g/m2/day) placed in the next orders. The results also showed that carbon dioxide emissions were higher in spring than in autumn but methane emissions are higher in autumn than in spring. There was no significant correlation between soil properties and carbon emission levels except sand percentages. The overall results showed that the effect of season and land use on carbon gas emissions is more than soil properties.