گونه ‏شناسي تدبّر در قرآن، در احاديث معصومين (ع)

در ميان احاديث معتبر تفسيري – كه اغلب از مقام عصمت و امامت معصومين (ع) متأثرند – مواردي مشاهده مي‏ شود كه در آن‌ها پيامبراكرم (ص) و ائمه هدي (ع)، نه لزوماً با اتّكا به مقام عصمت و علم شخصي خود، بلكه با دقت و تدبّر در واژگان قرآن و استناد به آن‌ها، به برداشت‏ هاي لطيفي نايل شده‏ اند و اين قبيل برداشت‏ ها را از پيروان خود نيز انتظار داشته‏ و گاه، آنان را با عبارات سؤالي تعجبي مانند: «أما تَقرَأ هذِه الآيَه...؟! أما قَرأتَ...؟! أما قَرَأتَ هذه الآيه؟! اما سَمِعتَ اللهَ يَقوُل؟!» و ... بابت نداشتن اين قبيل برداشت‏ها از قرآن، مورد استفهام و احياناً بازخواست قرار داده‏اند. بازشناسي گونه‌هايي از اين احاديث – كه در واقع، مصاديقي از «تدبّر» معصومين (ع) در قرآن مي‏ باشند و نه تفسير و تأويل – از آن‌جا كه روش‏ ها و الگوهاي شايسته‏ اي را در اختيار علاقمندان به تدبّر در قرآن قرار مي‏دهد، بسيار حائز اهميت است. مقاله حاضر، با روش اكتشافي تحليلي و با جستجو در تفاسير روايي، در پي پاسخ به اين سؤال است كه چه گونه‏‌هايي از تدبّر در قرآن را مي‏توان در لابلاي احاديث تفسيري معصومين بازشناسي و بسان روش‏ ها و الگوهاي تدبّر معرفي كرد. گونه‏ هاي بازيابي شده عبارتند از: نكته‏‏‏‏‏ يابي از تقديم‏ و ‏تاخير كلمات؛ توجه به آيات پسين به منظور دستيابي به معاني واژگان؛ نكته‏‏‏‏‏ يابي از ساختار زباني واژه ‏ها؛ تبيين آيات با يكديگر؛ تدبّر در پرتو مخاطبه با قرآن؛ تدبّر‏ در قالب دعا و ....