بررسي پيامدهاي گردشگري بر خصوصيات فيزيكي خاك (مطالعه موردي ذخيره گاه جنگلي فندقلو اردبيل)

Assessment of the effect of recreational activities on forest soil physical properties (case study: fandoghlou park, Ardabil, Iran)

وجود جنگل ها به عنوان محلي براي گذراندن اوقات فراغت شهروندان در كنار شهرها بسيار مفيد استامّا فعاليتهاي تفرجي كنترل نشده منجر به آسيب اكوسيستم جنگل خواهد شد. هدف از اين پژوهش بررسي اثرات فعاليت‌هاي تفرجي بر برخي خصوصيات فيزيكي خاك جنگل فندقلو شامل ميانگين وزني قطر (MWD) خاكدانه‌ها، جرم مخصوص حقيقي (Dp)، جرم مخصوص ظاهري (Db)، تخلخل كل (n)، درصد شن، سيلت و رس، رطوبت اشباع، رطوبت ظرفيت زراعي (FC)، رطوبت نقطه پژمردگي دائم (PWP)، ظرفيت آب قابل استفاده (AWC) و كربن آلي (OC) مي‌باشد. آزمايش به صورت طرح كاملاً تصادفي در قالب سه تيمار شامل سطح بدون تفرج (شاهد)، سطح تفرج متوسط و سطح تفرج شديد انجام شد. نمونه‌‌برداري خاك در امتداد ترانسكت‌ها انجام گرفت. نتايج نشان داد كه فعاليت‌هاي تفرجي در خاك جنگل به طور معني‌دار(01/0 p <)، به ترتيب باعث افزايش ميانگين وزني قطر خاكدانه‌ها به ميزان 3/9 و 30 درصد، رس به ميزان 121 و 153 درصد، جرم مخصوص ظاهري به ميزان 09/3 و 23 درصد، جرم مخصوص حقيقي به ميزان 45/0 و 39/6 درصد، رطوبت نقطه پژمردگي دائم به ميزان 47/41 و 45/62 درصد و همچنين باعث كاهش كربن آلي به ميزان 2/4 و 77/6 درصد، شن به ميزان 2/11 و 39/14 درصد، رطوبت ظرفيت زراعي به ميزان 11/7 و 1/18 درصدو ظرفيت آب قابل استفاده به ميزان 45/39 و 75/71 درصد به ترتيب در منطقه‌ي تفرج متوسط و شديد نسبت به منطقه‌ي بدون تفرج‌گر (شاهد)گرديد. تأثير فعاليت‌هاي تفرجي بر تخلخل، رطوبت اشباع و سيلت معني‌دار نشد. بر اساس نتايج تحقيق حاضر فعاليت‌هاي تفرجي از طريق افزايش جرم مخصوص ظاهري باعث فشردگي بيشتر خاك جنگلي و در نتيجه كاهش كيفيت فيزيكي خاك و توانايي نگهداري آب در خاك براي رشد گياه مي‌گردد.

Forests are often the only freely accessible natural areas near cities to spend some leisure time, but uncontrolled recreational activities can disturb forest ecosystem. The objective of present study isevaluation the effects of recreational activities on some soil physical properties in fandoghlou forest including mean weight diameter (MWD) of aggregates, particle density (Dp), bulk density (Db), total porosity (n), percent of sand, silt, clay, saturation moisture, field capacity moisture (FC), permanent wilting point moisture (PWP), available water capacity (AWC) and organic carbon (OC). The experiment was conducted with randomized completely design at 3 treatmentsincluding no recreational use, middle recreational use and high recreational use) with 30 replications. Soil sampling conducted along transects. The result showed that increase of recreational activities significantly (P <0.01) increased organic carbon 4.2 and 6.77 percent, MWD of aggregate 9.3 and 30 percent, clay 121 and 153 percent, bulk density 3.09 and 23 percent, particle density 0.45 and 6.39 percent, permanent wilting point moisture 41.47 and 62.45 percent and decreased sand 11.2 and 14.39 percent, field capacity moisture 7.11 and 18.1 and available water capacity 39.45 and 71.75, respectively in middle and high recreational areas rather than no recreational area.Effect of recreational activities on total porosity, silt and saturation moisture was not significant. According to the results of present study, recreational activities by increasing bulk density causedincreasing of soil compaction, decreasing of soil physical quality and ability of soil to surviving plant.