پوشش زنان در دو نسخه قاجاري فرهاد و شيرين صنيع‌الملك و شاهنامه عمادالكتاب از منظر افسانه چشم معصوم ارنست گامبريج

دوره‌ اول نقاشي عصر قاجار با حكومت فتحعلي شاه و پيكرنگاري درباري شناخته مي شود. دوره‌ دوم با سلطنت ناصرالدين شاه نضج گرفته و با رواج طبيعت گرايي تا انتهاي اين سلسله، ادامه‌ حيات مي دهد. عموم هنرهاي هر زمان به خصايص رايج در عصر خود وفاداري نشان مي دهند، اما برخي از تصاويرِ نسخ خطي نيمه‌ دوم قاجار، وام دار پيكرنگاري درباري در دوره‌ اول هستند و اين مسئله در تجسّم پوشش زنانه نمود بارزي دارد. ازسويي ارنست گامبريچ، باور دارد هر هنرمند از هم سلكانش بيشتر از واقعيّت تأثير مي پذيرد، امري كه وي به افسانه بودن معصوميت چشم تعبير مي كند و آن را مقابل اصالت بالفطره‌ ذهن قرار مي دهد. نظر به چنين ديالكتيكي، پرسش اين است: از منظر افسانه چشم معصوم ارنست گامبريچ، تفاوت سبكي پوشش زنانه در تصاوير دو نسخه‌ متأخّر قاجاري يعني فرهاد و شيرين صنيع الملك (عهد ناصري) و شاهنامه عمادالكتاب (عهد مظفري) چه چيزي را نشان مي دهد؟ نتيجه به شيوه‌ تطبيقي تحليلي و با تدقيق در چهار نگاره، گواه آن است پوشش زنان در نسخه‌ فرهاد و شيرين صنيع الملك به خصايص دوره‌ دوم و بروز آن در اجتماع ارجاع مي دهد درمقابل، به عكس بردار تاريخي، صور زنانه در شاهنامه عمادالكتاب درمقايسه با پيكرنگاري درباري ارزش هاي واقعي اش را بازگو مي كند. اين امر نشانگر آن است برخلاف آموزش هاي صنيع الملك كه متأثّر از طبيعت گرايي غربي بود، نقاش ناشناس عمادالكتاب، از سلف نگارگران سنتي بوده است.