تعيين نرخ مجاز مصرف ماهي قزل آلاي رنگين كمان (Oncorhynchus mykiss) از نظر فلزات سنگين در رودخانه‌هاي شهر خاش

Determining the allowable rate of Oncorhynchus mykiss fish consumption in terms of heavy metals in rivers of Khash city

فلزات سنگين به عنوان يكي از گروه‌هاي اصلي آلاينده‌هاي محيط‌ آبي، در اثر فعاليت‌هاي طبيعي و انساني به محيط آبي راه مي‌يابند. اين فلزات ممكن است در بدن موجودات آبزي، از جمله ماهي تجمع يابند و خطر بالقوه براي سلامتي اكوسيستم و موجودات زنده و بخصوص براي انسان محسوب گردند. در مطالعه حاضر، ميزان غلظت فلزات سنگين )روي، مس، سرب و نيكل (در بافت عضله ماهي قزل آلاي رنگين كمان (Oncorhynchus mykiss) در سه ايستگاه (دهپابيد، بيداستر و اسكل آباد) شهر خاش در بهار 1398 مورد سنجش قرار گرفت. پس از آماده‌سازي و هضم شيميايي بافت ماهي، ميزان فلزات سنگين مورد مطالعه به وسيله دستگاه جذب اتمي تعيين شد. نتايج اين تحقيق نشان داد بالاترين ميزان تجمع به ترتيب مربوط به روي>مس>سرب>نيكل در همه ايستگاه‌هاي مورد مطالعه است. ميانگين ميزان تجمع فلزات سنگين با استانداردهاي بين المللي WHO، FDA، NHMRC، FAO، UKMAFF و USEPA مقايسه شد. ميزان سميت فلزات سنگين مس، روي و سرب پايين تر از غلظت مجاز استاندارهاي بين‌المللي بوده است. طبق نتايج تنها فلز نيكل نزديك به ميزان حد مجاز با استاندارد WHO در نمونه‌هاي بيداستر و اسكل آباد بود كه نشان مي‌دهد بايد كنترل بيشتري بر روي منابع توليدكننده اين فلز در اطراف مناطق مورد نظر انجام داد. همچنين ميزان جذب روزانه (EDI) فلزات مورد مطالعه براي مصرف كنندگان كودك و بزرگسال، پايين‌تر از دوز مرجع تعيين شده توسط سازمان EPA و مصرف قابل تحمل (TI) ارائه شده توسط سازمانFAO/WHO به‌دست آمد. نتايج اين مطالعه نشان داد مصرف ماهي قزل آلاي رنگين كمان از حيث بهداشتي براي مصارف انساني مناسب است اما با توجه به خاصيت تجمع زيستي و سميت فلزات سنگين، مطالعات ارزيابي ريسك و تعيين نرخ مجاز مصرف ماهي با در نظر گرفتن همه مسيرهاي مواجهه با آن در اين مناطق ضروري به نظر مي‌رسد.

Heavy metals are one of the main groups of environmental pollutants; enter the aquatic environment through natural and human activities. These metals may accumulate in aquatic organisms including fish and be a potential danger to the health of the ecosystem and living organisms, especially for human beings. In the present study, the concentration of heavy metals (Zn, Cu, Pb and Ni) were measured in the muscle tissue of Oncorhynchus mykiss fish in three stations (Dehpabid, Bidaster and Eskalabad) of Khash city in spring 2019. After preparation and chemical digestion of fish tissue, the amounts of heavy metals studied were determined by the atomic absorption. The results of this study showed that the highest rate of accumulation in all stations studied was related to Zn> Cu> Pb >Ni, respectively. Average amount of heavy metal accumulation was compared within the international standards of WHO, FDA, NHMRC, FAO, UKMAFF and USEPA. The toxicity of heavy metals Zn, Cu and Pb were lower than the permitted concentration of international standards. According to the results, only nickel metal was close to the WHO standard limit in the Bidaster and Eskel Abad samples, indicating that more control should be carried out on the production resources this metal around the regions studied. Also, the daily absorption rates of the studied metals (EDI) for children and adults were lower than the reference dose set by the EPA and the TI provided by the FAO/WHO Organization. The results of this study showed that the consumption of Oncorhynchus mykiss fish was considered hygienically suitable for human consumption, but due to the bioaccumulation and toxicity of heavy metals, it is necessary to study risk assessment, considering all its possible routes exposure in these regions.