ديپلماسي انرژي و راهبرد موازنه منطقه‌اي روسيه در خاورميانه

Energy diplomacy and Russian Regional Balance Strategy in the Middle East

منطقۀ خاورميانه در دوران شوروي اهميت بالايي براي مسكو نداشت، ‌اما با فروپاشي اين كشور از يك‌سو و بروز تحولات ژئوپليتيك به‌ويژه پس از تحولات بيداري اسلامي، اهميت خاورميانه براي روسيه به مرور افزايش يافته است. قرابت جغرافيايي حوزۀ منافع حياتي اين كشور با خاورميانه سبب شده تا مسكو همواره نسبت به موازنۀ قدرت در خاورميانه، حساسيت بالايي داشته باشد؛ همان‌طور كه نقش‌آفريني اين كشور در بحران سوريه اين مهم را به‌وضوح نشان داد. در سال‌هاي اخير،‌ مسكو تلاش كرده تا با ابزار «ديپلماسي انرژي»، ضمن تقويت بُعد نرم سياست خارجي اين كشور در منطقه، در حفظ موازنه قوا ميان قدرت‌هاي اصلي در اين منطقه، تأثيرگذار باشد. لذا مقالۀ پيش رو با تكيه بر روش مطالعه موردي كيفي با طرح اين پرسش كه «روسيه چگونه با رهيافت ديپلماسي انرژي به موازنه در ميان كنشگران اين منطقه ميپردازد؟» به بررسي رفتار اين كشور در قبال ايران، عربستان سعودي، ‌تركيه و اسرائيل مي‌پردازد. فرضيه پژوهش آن است كه روسيه با استفاده از ابزار انرژي، مي‌كوشد تا قدرت‌هاي منطقه‌اي را به سمت همكاري با خود سوق داده تا ضمن گسترش حوزه نفوذ در منطقه، افزايش قدرت تأثيرگذاري در بازارهاي جهاني و كنترل نفوذ غرب، به برقراري موازنه قدرت در منطقه كمك كند. همكاري اين كشور در صنعت گاز ايران، روابط اين كشور با عربستان در چهارچوب «اوپك پلاس»، همكاري با تركيه و حضور در صنعت گاز اسرائيل، نمونه‌اي از اين ابتكارهاي ديپلماسي انرژي روسيه در خاورميانه به‌شمار مي‌روند كه فصل مشترك آن ها، موازنه‌بخشي ميان قدرت هاي منطقه اي است.

Notwithstanding absence of prominence in Soviet epoch, Middle East turned to be geopolitically weighty in Russian perspective predominantly during Islamic Awaking developments. Due to evocative geographical immediacy, Middle East regional balance of power as Russian intervention in Syrian crisis elucidates is a top priority for the country. Looking for an amended soft power in the region, through energy diplomacy Russia sets such an end. How Russia play as regional balancer in the region through energy diplomacy, the article by putting on qualitative case study seeks to illuminate among Iran, Saudi Arabia, Turkey and Israel. Hypothesis chosen is, Russia cooperates with the states to set a bed for the more political and economic influence as well as improving and upgrading the position against west in the world energy markets. Investment in Iranian energy sector, OPEC+ deal with Saudi Arabia, pipeline diplomacy in turkey and oil export to Israel are few among many Russian energy diplomacy balancing behaviors in the Middle East.