برخي تغييرات فيزيولوژيكي و عملكرد روغن خرفه (Portulacaoleracea) تحت شرايط كم‌آبي در واكنش به ساليسيليك اسيد و ابسيزيك اسيد

Some physiological changes and oil yield of common purslane (Portulacaoleracea) under water deficiet in response to salicylic acid and abscisic acid

آزمايش مزرعه‌اي به‌صورت اسپليت‌پلات بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1397 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه پيام نور اردبيل اجرا گرديد تا تغييرات فيزيولوژيكي و عملكرد روغن خرفه در واكنش به محلول-پاشي ساليسيليك اسيد و آبسيزيك اسيد و كم‌آبي ارزيابي شوند. فاكتورهاي آزمايش شامل چهار سطح آبياري (آبياري بعد از 70، 100، 130 و 160 ميلي‌متر تبخير از تشتك كلاس A) و سه سطح محلول‌پاشي شامل شاهد (محلول‌پاشي با آب)، محلول‌پاشي با ساليسيليك اسيد (يك ميلي‌مولار) و محلول‌پاشي با آبسيزيك اسيد (50 ميكرومولار) در مراحل پنج برگي و گل‌دهي كامل بودند. تيمارهاي آبياري و محلول‌پاشي به ترتيب در كرت‌هاي اصلي و فرعي قرار گرفتند. در اين پژوهش، شاخص كلروفيل برگ، غلظت پرولين، فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان و درصد و عملكرد روغن دانه خرفه ارزيابي شدند. تنش كم آبي به افت (2/34 درصد) شاخص كلروفيل برگ منجر شد. با اين حال، محتواي پرولين برگ تحت تنش كم آبي افزايش يافت. ميانگين شاخص كلروفيل برگ به‌طور معني‌داري نسبت به شاهد با كاربرد ساليسيليك اسيد افزايش (6/9 درصد) و با كاربرد آبسيزيك اسيد كاهش (4/5 درصد) پيدا كرد. تنش كم آبي به افزايش فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان كاتالاز (بيش درصد روغن دانه خرفه تحت تنش خشكي افزايش يافت (6/16 درصد)، ولي عملكرد روغن در نتيجه تنش كم‌آبي كاهش پيدا كرد (1/70 درصد). عملكرد روغن با كاربرد ساليسيليك اسيد و آبسيزيك اسيد افزايش معني‌داري يافت. در اغلب صفات مورد بررسي به جز شاخص كلروفيل برگ، تفاوت معني‌داري از لحاظ آماري بين سطوح محلول‌پاشي با ساليسيليك اسيد و آبسيزيك اسيد وجود نداشت. كليدواژه‌ها

Field experiment was carried out as split-plot based on randomized complete block design with three replications in 2018, to evaluate physiological performance and oil yield of common purslane, in response to water limitation and foliar application of salicylic acid and abscisic acid. Treatments were four levels of water supply (irrigation after 70, 100, 130 and 160 mm evaporation from class A pan) and three levels of foliar application (control (foliar application of water), foliar application of salicylic acid (1 μmolar) and foliar application of abscisic acid (50 μmolar). Irrigation and foliar application treatments were allocated to main and sub plots, respectively. Decreasing water availability resulted in decreasing chlorophyll content (34.2%). However, proline content of leaves enhanced under limited irrigation conditions. Mean leaf chlorophyll content significantly enhanced by exogenous spray of salicylic acid (9.6%) and decreased with foliar application of abscisic acid (5.4%), compared with control. Decreasing water supply led to reduction in anti-oxidant enzymes activity and grain yield. Foliar application of salicylic acid and abscisic acid caused significant increase in anti-oxidant enzymes activity and grain yield. Oil percentage in the grains of purslane increased (16.6%) as a result of water deficit, but grain oil yield decreased (70.1%) with increasing irrigation intervals. Oil yield significantly enhanced by foliar application of salicylic acid and abscisic acid. There was no significant difference between salicylic acid and abscisic acid foliar application. Therefore, regarding to beneficial effects of salicylic acid and abscisic acid on grain and oil yield of pursalane,