كاربرد جيبرلين و اسيد آسكوربيك به منظور كاهش خسارت زوال بذر آفتابگردان‌ (Helianthus annuus L.) تحت دو شرايط قبل و بعد از زوال

Gibberellin and ascorbic acid applications to mitigate seed deterioration damage in sunflower (Helianthus annuus L.) before and after seed aging conditions

بذر آفتابگردان به لحاظ داشتن مقادير بالاي اسيدهاي چرب، مستعد زوال است و خسارت هاي ناشي از زوال، سبب كاهش كيفيت بذر و گياهچه توليدي خواهد شد. به‌منظور مقايسه نقش كاربرد پرايمينگ بذر با جيبرلين و اسيد آسكوربيك تحت دو شرايط قبل و بعد از زوال بذر آفتابگردان رقم برزگر، آزمايشي در سال 1395 به صورت گلداني در گلخانه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه لرستان انجام شد. مدل آماري آزمايش، فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار بود. فاكتور اول، زمان كاربرد پرايمينگ در دو سطح (پرايمينگ قبل از زوال و پرايمينگ بعد از زوال بذر) و فاكتور دوم، تيمارهاي پرايمينگ در شش سطح (هيدروپرايمينگ، جيبرلين ppm 50 و ppm 75، آسكوربيك اسيد ppm 100و ppm150، جيبرلين ppm50 + اسيدآسكوربيك ppm 100و شاهد پرايم نشده) بود. براي اعمال زوال بذر، از روش پيري زودرس (72 ساعت در دماي 43 درجه ­سانتي‌گراد و رطوبت نسبي 100 درصد) استفاده شد. نتايج نشان داد كه به‌طوركلي پرايمينگ بعد از زوال بذر در مقايسه با پرايمينگ قبل از زوال آن، براي بهبود صفاتي نظير سرعت ظهور گياهچه، سرعت رشد گياهچه و وزن خشك گياهچه بهتر بود (p<0.05)؛ هرچند براي صفات ديگري نظير درصد ظهور و طول ريشه گياهچه، بين زمان پرايمينگ و تيمار پرايمينگ اثر متقابل وجود داشت و براي اين صفات نيز به‌طوركلي پرايمينگ بعد از زوال بذر، موثرتر بود(p<0.05). هيدروپرايمينگ بعد از زوال بذر توانست درصد و سرعت ظهور گياهچه را افزايش دهد و تيمار جيبرلين ppm 75 نيز توانست سرعت رشد گياهچه و تجمع ماده خشك آن را به‌طور معني‌داري بهبود بخشد. بنابراين، هيدرو پرايمينگ و جيبرلين در غلظت ppm 75، به عنوان تيمار برتر براي بهبود كيفيت بذرهاي زوال يافته آفتابگردان قابل توصيه هستند. كليدواژه‌ها

Because of high levels of fatty acids, sunflower seed is susceptible to deterioration and damages caused by deterioration will reduce the quality of seed and seedling. To compare the effect of sunflower seed (cv. Barzegar) priming with gibberellin and ascorbic acid under two conditions, i.e. before and after the seed deterioration, an experiment was conducted in 2016 in the greenhouse of the Faculty of Agriculture, Lorestan University. The factorial pot experiment was performed based on a randomized complete block design with three replications. The first factor was the application time of priming in two levels (priming before and after seed deterioration) and the second factor was priming treatments in six levels (hydropriming, 50 and 75 ppm of gibberellin, 100 and 150 ppm of ascorbic acid, gibberellin 50 ppm + ascorbic acid 100 ppm and none primed control). Accelerated aging (72 h at 43 °C and 100% RH) was used to deteriorate the seed. The results showed that priming after seed deterioration in comparison with priming before deterioration was more efficient to improve traits such as seedling emergence and growth rate and seedling dry weight (p<0.05). However, for other traits such as emergence and seedling root length, there was an interaction between priming time and treatments; for these traits, priming after seed deterioration was generally more effective than priming before deterioration (p<0.05). Hydropriming after seed deterioration significantly improved percentage and rate of seedling emergence; and 75 ppm of gibberellin could improve seedling growth rate and dry matter accumulation. Therefore, 75 ppm of gibberellin and hydropriming are suggested for improving the quality of sunflower deteriorated seeds.