پديد آورندگان :
نباتي، جعفر دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - پژوهشكده علوم گياهي , نظامي، احمد دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - پژوهشكده علوم گياهي , ميرميران، محبوبه دانشگاه پيام نور ايران - گروه كشاورزي , حجت، سعيد دانشگاه فردوسي مشهد - پژوهشكده علوم گياهي - گروه بقولات
كليدواژه :
بقا , تحمل به سرما , حبوبات عملكرد , كشت پاييزه
چكيده فارسي :
با وجود مزاياي كشت پاييزه در مقايسه با كشت بهاره، عمده‌ترين مشكل در كشت پاييزه، اثرات تنش يخ‌زدگي بر رشد و عملكرد گياهان مي‌باشد؛ بنابراين شناسايي ارقام متحمل يخ‌زدگي، راه‌كار مناسبي براي رفع اين مشكل محسوب مي‌شود. در همين راستا، مطالعه‌اي با هدف ارزيابي تحمل يخ‌زدگي در 40 ژنوتيپ منتخب عدس در سال زراعي 97-1396 به‌صورت طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار، در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. كمترين دماي ثبت شده در طول دوره رشد، 12- درجه سانتي‌گراد بود. درصد بقاي ژنوتيپ‌ها بين 53 تا 92 درصد متغير بود و بالاترين درصد بقا (92 درصد) در ژنوتيپ‌هاي MLC8 و MLC33 مشاهده شد. تعداد 25 ژنوتيپ، داراي بقاي بالاي 75 درصد بودند. بيشترين ارتفاع بوته در ژنوتيپ MLC13 با 61 سانتي‌متر و بيشترين تعداد غلاف بارور در ژنوتيپ MLC22 با 96 غلاف در بوته مشاهده شد. ژنوتيپ‌هاي MLC16، MLC454، MLC458، MLC71 و MLC303 داراي وزن صد دانه بيشتر از سه گرم بودند. بيشترين ميزان زيست‌توده و عملكرد دانه در ژنوتيپ MLC334، به‌ترتيب با 3159 و 383 گرم در مترمربع توليد شد. گروه‌بندي خوشه‌اي و مقايسه ميانگين گروه‌ها با ميانگين كل نشان داد كه هشت ژنوتيپ MLC8، MLC12، MLC13، MLC33، MLC74، MLC103، MLC469 و MLC742 درصد بقا و عملكرد دانه بيشتري نسبت به ميانگين كل داشتند. به‌طوركلي هشت ژنوتيپ از 40 ژنوتيپ مورد مطالعه، بقاي بالايي در دماي 12- درجه سانتي‌گراد داشتند و همچنين از نظر عملكرد دانه نيز برتر از ساير ژنوتيپ‌ها بودند، با اين وجود، تداوم آزمايش‌ها جهت تائيد تحمل يخ‌زدگي اين ژنوتيپ‌ها ضروري است.
كليدواژه‌ها
چكيده لاتين :
Despite the benefits of autumn cropping compared to spring cropping, the negative impacts of freezing stress on crop growth and yield is the most important problem of the autumn cropping. So, identifying the freezing tolerant genotypes is a suitable approach to dissolve this problem. In this way, freezing tolerance of 40 lentil genotypes was assessed in 2018 in th Research Farm of Agriculture Faculty, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. The experiment was conducted as complete randomized block design with three replications. The lowest recorded temperature during the growth season was -12ºC. Survival percentage varied between 53 and 92% and the highest survival% (92%) was found in MLC8 and MLC33. Survival of 25 genotypes was higher than 75%. Highest plant height (61cm) and number of filled pods per plant (96 pods) was observed in MLC13 and MLC22, respectively. 100-grain weight in five genotypes (MLC16, MLC454, MLC458, MLC71 and MLC303) was more than 3 grams. The highest biomass and grain yield (3159 and 353 gm-2, respectively) was found in MLC334. Results of cluster analysis and comparison of the group means with overall mean indicated the superiority of eight genotypes (MLC8, MLC12, MLC13, MLC33, MLC74, MLC103, MLC469 and MLC742) based on survival percntage and grain yield. In general, among the 40 genotypes studied, eight genotypes had highest survival percentage and superior yield in -12ºC; Although, more experiments are needed to confirm the freezing tolerance of these genotypes.
