گونه‌شناسي نظريه‌هاي مصرف شهري در شهرسازي

A Typology of Urban Consumption Theories in Urbanism

بيان مسئله: در طول چند دهه‌ي اخير پژوهشگران و انديشمندان با تخصص‌ها و رويكردهاي مختلفي به مطالعه و بررسي شهر معاصر و سازوكارهاي حيات آن پرداخته‌اند. با وجود تنوع در جهت‌گيري‌هاي پژوهشي، آن‌چه تمامي اين پژوهشگران بر آن اتفاق نظر دارند، تحول گسترده، عميق و پرشتاب شهر معاصر نسبت به نمونه‌هاي پيشين آن يعني مصرف-محور شدن شهر معاصر است. اين درحالي‌ است كه از زمان وقوع انقلاب صنعتي، همواره نقش توليدي شهرها برساير خصايص آن‌ها تفوق داشته است. تاكنون و به خصوص در طي 50 سال گذشته، طيف بسيار متنوعي از نظريات (از رشتههاي علمي مختلف) به بررسي جامعهي معاصر از اين ديدگاه پرداختهاند. شناخت و تجزيه و تحليل اين مجموعهي گسترده از مطالعات به خصوص براي پژوهشگران شهري كاري بس دشوار است كه لزوم انجام يك پژوهش از جنس گونهشناسي را در اين حوزه مشخص ميكند. هدف: پژوهش حاضر با هدف گونه‌شناسي مجموعه‌ي نظريه‌هاي مطرح در اين حوزه انجام شده است. روش: براي تحقق هدف فوق ب راهبرد پژوهش كيفي، به‌دنبال ارائه‌ي چارچوبي روشن براي طبقه‌بندي نظريه‌هاي مصرف كه در علوم مختلف مطرح شدهاند، متناسب با موضوع هريك به كار گرفته شد. يافته‌ها: نتايج پژوهش حاضر حاكي از قابليت كلاسه‌بندي نظريه‌هاي مصرف و شهر به سه طبقه‌ي كلان اقتصادسياسي مصرف، جامعه‌شناسي مصرف و رويكرد تركيبي، و چهل و سه طبقه‌ي خرد است. نتيجه گيري: نتايج مي تواند براي پژوهشگراني كه قصد نظريه‌پردازي و يا ورود به اين نوع مطالعات را دارند، بسيار راهگشا باشد. در انتها نيز تلاش شده است تا نظرياتي كه مستقيما در دانش شهرسازي كاربرد داشتهاند با دقت بيشتري مورد بررسي قرار گيرند. تازه هاي تحقيق شناسايي سه گونه‌ي كلان و بيش از چهل گونه‌ي خرد از نظريه‌هاي مصرف و شهر. بررسي ماترياليسم تاريخي و ماترياليسم تاريخي-جغرافيايي به عنوان پايههاي فلسفي نظريههاي اقتصادسياسي، ساختارگرايي بهعنوان پايهي فلسفي نظريههاي جامعه شناختي و نهايتا ايدئاليسم و ماترياليسم بهعنوان پايههاي فلسفي نظريههاي واجد رويكرد تركيبي. كليدواژه‌ها

Background: Over the past few decades, scholars have studied the contemporary city and its mechanisms through a variety of approaches. Despite the variations in research orientations, what all these scholars agree on, is the widespread, profound and rapid transition of the contemporary city compared to its earlier sample which can be defined as development of consumerism in the contemporary city. This is an extreme change because the productive role of cities has always prevailed over their other features since the Industrial Revolution. Especially over the last 50 years, a wide variety of theories (from various disciplines) have explored contemporary society from this perspective. Understanding and analyzing this vast array of studies could be tricky for urban researchers, which highlights the need for a typological study in this area. Objectives: The current paper aims to characterize the set of urban consumption theories. Methodology: A qualitative research strategy is used to provide a clear framework for the classification of consumption theories that have been proposed in different sciences. Result: Results suggests that urban consumption theories could be classified into three macros and forty-three micro types. Conclusion: Macro-types of urban consumption theories are the economical category of consumption, sociology of consumption and hybrid approach. These classifications can be very useful for researchers who intend to theorize or enter such studies—theories directly applied to urban science are more elaborated.