كليدواژه :
رهيافت‌ارتباطي , فرايند طراحي‌شهري , تحليل محتواي كيفي , پروژههاي طراحي شهري ايران
چكيده فارسي :
بيان مسئله: با ظهور رهيافت ارتباطي، دانش شهرسازي با رويكردي انتقادي به سمت جذب انديشهها و نظريههاي اجتماعي، اخلاقي و مشاركتي روي آورده و به عنوان دانشي ميان‌رشته‌اي كه با مبارزات سياسي و اجتماعي درگير است معرفي مي‌گردد. اما اين تحولات غالباً در حيطه مباحث رويهاي دانش برنامهريزي شهري انجام پذيرفته و كمتر به شكلي صريح و در چارچوب دانش طراحي‌شهري و فرايندطراحي‌شهري مورد بحث قرار گرفته‌است.
هدف: هدف شناخت مفاهيم موثر بر پيمايش فرايند طراحي‌شهري مبتني بر رهيافت ارتباطي و بررسي ميزان كاربست اين مفاهيم در پروژههاي طراحي‌شهري ايران است.
روش: ابتدا به روش اسنادي و كتابخانه‌اي، جريان‌هاي انتقادي موثر بر رهيافت‌ارتباطي، مفاهيم اساسي اين رهيافت و چگونگي كاربست آن در فرايند طراحي‌شهري در قالب چارچوب ارزيابي تدقيق گرديده‌است. تدوين چارچوب ارزيابي زمينه را براي تحليل و ارزيابي پروژههاي منتخب در گام بعد و با استفاده از روش تحليل محتواي كيفي جهت‌دار فراهم مي‌آورد.
يافته‌ها: كاربست 87% مقولههاي رهيافت ارتباطي در پروژههاي منتخب در وضعيت بسيار نامطلوب، و 13% در وضعيت نامطلوب قرار دارد. براين‌اساس فرايند مسئله‌يابي و مسئله‌گشايي در پروژه‌ها تنها بر جنبه‌هاي تكنوكراتيك فضا تمركز نموده و نقش تعيين‌كننده مفاهيم رهيافت‌ارتباطي در چگونگي پيمايش فرايندطراحي‌شهري مغفول مانده‌است. امري كه فرايند طراحي‌شهري كشور را از مردم جدا ساخته و متخصصان را به سطح ابزارهايي در دست نهاد قدرت، براي تغيير فضاي‌شهري، فرو كاسته است.
نتيجهگيري: رهيافت‌ارتباطي با صورت‌بندي مجدد رابطه فضا، طراح، مردم و نهاد قدرت، علاوه بر توجه به ابعاد فني و خلاقانه فضا، جنبه‌هاي انتقادي دانش شهرسازي را به فرايند طراحي شهري وارد مي‌نمايد. بنابراين طراحي فضا به عنوان محصول فرايندهايي تلقي مي‌گردد كه در آن گفتمان‌هاي رقيب در فرايندي مبتني بر كنش ارتباطي، فهم خود از دايره منافعشان را به حداكثر رسانيده و با قبول خواست‌هاي متكثر در حوزه فضا، به پيكربندي آن در فرايندي مشاركتي و چندسطحي مي پردازند.
تازه هاي تحقيق
ارائه چارچوبي مفهومي جهت پيمايش فرايند طراحي شهري كه ابعاد رويهاي و محتوايي فرايند را در ارتباط با يكديگر و ماهيت طراحي شهري مورد بررسي قرار ميدهد.
ارزيابي و تحليل محتوا و رويه پروژههاي طراحي شهري كشور در بازهي زماني مشخص و مشخص نمودن جايگاه گفتمان رايج طراحي شهري در ميان حرفه مندان و مقايسه آن با گفتمان حاكم بر دانش نظري.
كليدواژه‌ها
چكيده لاتين :
Background: With the advent of the communicative approach, urbanism knowledge has taken a critical approach to attract social, moral, and participatory ideas and theories, and has been introduced as an interdisciplinary knowledge dealing with political and social struggles. However, these developments have often taken place in the field of urban planning knowledge and are less explicitly discussed in the context of urban design knowledge and the urban design process.
Objectives: The main purpose of this study is to identify the basic concepts of communicative approach, and examine the application of these concepts in urban design projects in Iran.
Methodology: In the first step, by reviewing the critical theories affecting the communicative approach, the basic concepts and it’s application in the process of urban design are set to form a conceptual framework. The developed conceptual framework provides a basis for analysis and evaluation of selected projects in the next step by using direct qualitative content analysis method.
Results: 87% of communicative approach categories in selected projects are in a “Strongly Disagree situation”, and 13% are in a “Disagree situation”. Accordingly, the problem-finding and problem-solving process in projects focuses only on the technocratic aspects of space, and the decisive role of concepts of the communicative approach in how the urban design process is navigated is neglected. This is what separates the country's urban design process from the people and degrades experts to the level of tools at the disposal of the power to change the urban space.
Conclusion: The communicative approach with re-formulating the relationship between space, designer, people and the institution of power, in addition paying attention to the technical and creative dimensions of space, introduces critical aspects of urban planning knowledge into the urban design process. Thus, space design is considered as the product of processes in which competing discourses maximize their understanding of interests in a process based on communicative action and accept the multiple interests in the field of space, configuring space in a participatory and multilevel process.
