تاثير تنش خشكي و قارچ هاي ميكوريزا بر صفات فيزيولوژيك و درصد اسانس مرزه سهندي (Satureja sahendica Bornm.)

Effect of drought stress and mycorrhizal fungi on physiological traits and essential oil percentage of Satureja sahandica Bornm

مرزه سهندي يكي از گياهان دارويي انحصاري ايران است كه علاوه بر كاربرد در صنايع دارويي، غذايي، آرايشي و بهداشتي، به دليل تحمل بالا به تنش خشكي و قابليت توليد در مناطق ديم از اهميت زراعي بالايي برخوردار مي باشد. به منظور بررسي تغييرات صفات فيزيولوژيك مرزه سهندي، اين تحقيق در دو سال در شرايط مزرعه در قالب كرت هاي خرد شده در سه تكرار اجرا شد. تنش خشكي به عنوان كرت اصلي در چهار سطح (آبياري كامل و قطع آبياري در مراحل ساقه دهي، غنچه دهي و 50% گلدهي) و تلقيح با قارچ مايكوريزا به عنوان كرت فرعي در چهار سطح (Glomus intraradices، G. mosseae، G. mosseae + G.intraradices و عدم استفاده از كود زيستي) در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد اثر متقابل سال×تنش×ميكوريزا در سطح 1 درصد بر دو آنزيم پراكسيداز و پلي فنل اكسيداز و نيز درصد اسانس معني دار بود. مقايسه ميانگين ها نشان داد كاتالاز، سوپراكسيدديسموتاز، پراكسيداز و فنل كل در سال دوم بيشترين بودند. بيشترين مقدار كلروفيل b، كلروفيل كل، مالون دي آلدهيد و قند محلول در تنش خشكي در مرحله ساقه دهي به دست آمد. بيشترين سوپراكسيدديسموتاز و پرولين متعلق به تنش خشكي 50 درصد در زمان گلدهي بود. بيشترين درصد اسانس) 1/87 درصد(در تيمار مصرف هر دو گونه ميكوريزا به دست آمد. بنابراين استفاده از كودهاي زيستي مي تواند اثرات تنش خشكي را كاهش داد.

Satureja sahandica is one of the endemic Iranian medicinal plants which, has application in pharmaceutical, food, cosmetic and sanitary industries and has high agricultural importance due to its high tolerance to drought stress and production capacity in rainfed areas. In order to investigate the changes in the physiological traits of Satureja sahandica, this research was carried out in two years under field conditions with split plot design in three replications. Drought stress considered as main slot at four levels (full irrigation and interupted irrigation at shoot, budding and 50% flowering stages) and inoculation with mycorhiza as sub plot at four levels ( non-use of bio fertilizer (control), Glomus intraradices, Glomus mosseae, and Glomus mosseae + Glomus intraradices). The results showed iteraction effect of year * drought stress * mycorrhiza at 1% level on peroxidase and polyphenol oxidase and percentage of essential oil was significant. Mean comparison of traits showed that catalase, superoxide dismutase, peroxidase and total phenol were the highest in the second year. The highest amount of chlorophyll b, total chlorophyll, malondialdehyde, soluble sugar was obtained in drought stress at stem elongation. The highest superoxide dismutase, proline, and total phenol belonged todrought stress at 50% flowering. The highest percentage of essential oil (1.87%) obtained in use of both species of mycorrhiza. So using bio fertilizers can reduced effects of drought stress.