تبيين رايانشي تنوّعات جغرافيايي تركي آذربايجاني در استان اردبيل بر پايه مدل موجي

Computational Representation of Azerbaijani-Turkic Geographical Varieties in Ardabil Province Based on Wave Model

درون حوزۀ جغرافيايي و اجتماعي هر زبان، تنوّعات‌ گويشي و لهجه‌اي متفاوتي ديده ‌مي‌شود. از آنجا كه جغرافياي تنوّعات زباني استان اردبيل پيشتر بررسي نشده بود، پيمايش حاضر به گويش‌سنجي تركي آذربايجاني بر پايۀ فهرست واژگان لايپزيك- جاكارتا پرداخته است. دادههاي پژوهش شامل معادل‌هاي بومي 109 مدخل واژگاني با مصاحبه از گويشوران در 35 نقطه محل به روش تصادفي طبقه‌ بندي شده جمع آوري شد. تحليل رايانشي دادهها در سطح آوايي نشان‌ داد كه زبان‌ گونه‌هاي مختلف تركي آذربايجاني گويش نيستند بلكه زيرلهجه‌هاي آن محسوب مي‌شوند. درهم‌ فشردگي كلّي متغيّرهاي زبان‌ شناختي در اين منطقه بر اساس مدل موجي تبيين شده‌ است. اطلس زباني، مبدأ تنوعات زباني در محور شمال- جنوب را در سه نقطه محل جغرافيايي – حدود اصلاندوز پارس‌آباد، غرب مشگين‌ شهر، و جنوب اردبيل، حول نير و كوثر- به‌ دست داده‌ است.

Variety of dialects and accents can easily be found within geographical and social domain of languages. Since the geography of linguistic diversity in Ardabil province has not been studied before, the present survey examined the Azerbaijani-Turkish dialect based on the words in Leipzig-Jakarta list. The research data were collected from indigenous equivalents of 109 lexical entries by interviewing the speakers in 35 point locations through stratified random sampling method. Computational analysis of data at the phonetic level showed that different Azerbaijani-Turkish varieties are not dialects, rather sub-dialects. The general compaction of linguistic variables in the region is explained based on Wave Model. The linguistic atlas predicts the geographical source of linguistic changes over Aslandooz of Pars-abad, Meshgin-shahr west, and Neyr and Kousar of Ardabil south.