نقش كليد واژه ها در تحليل گفتمان مطالعه موردي: «خسي در ميقات» و «غرب زدگي» دو اثر از جلال آل احمد

The Role of Keywords in Discourse Analysis A Case Study of Jalal Al-Ahmad's ‘Khasi dar Mighat’ and ‘Gharbzadegi

تبلور و انعكاس افكار، باورها و به طور كلي ايديولوژي در صورت هاي زباني يكي از كانونهاي موردتوجه در بسياري از حوزههاي زبانشناسي ازجمله تحليل گفتمان انتقادي بوده است. توليد متن هاي ادبي اعم از داستان، رمان و سفرنامه، برگرفته از ايديولوژي نهفته نويسندگان است كه سعي دارند مخاطب را به سمت آنچه مدنظرشان است، سوق دهند. از سوي ديگر با گسترش علم زبان شناسي پيكره اي، شرايط براي تجزيه وتحليل حجم زيادي از داده هاي زباني، بيش ازپيش فراهم شده است. يكي از مفاهيم مهم در زبان شناسي پيكره اي موضوع كليد واژگي است. منظور از كليدواژه، واژه پربسامد در يك پيكره نيست، بلكه منظور واژه هايي است كه در يك متن خاص بيش ازآنچه از يك پيكره انتظار مي رود، فراواني بالايي داشته باشد. در اين پژوهش بر آنيم تا با تكيه بر كليد واژه هاي موجود در دو اثر جلال آل احمد، يعني «خسي در ميقات» و «غرب زدگي» و با بهره گيري از رويكرد نظري بيكر (2006) به بررسي فضاي سياسي و اجتماعي حاكم در آثار وي بپردازيم. براي دست يابي به اين هدف، پس از ايجاد پيكره مرجع، شامل تمام آثار جلال آل احمد، به كمك نرمافزار ورد اسميت، 20 كليدواژه از اين دو اثر استخراج شد و سپس در قالب جمله هاي نمونه مورد تحليل قرار گرفت. نتايج حاصل نشان دهنده تبلور ايديولوژي جلال آل احمد يعني نقد غرب زدگي و ماشين زدگي، مبارزه با بيعدالتي، ارتقاي جامعه انساني، ريشه يابي علل شكست ها، دستيابي جامعه ايراني به آزادي، عدالت، رفع تبعيض طبقاتي و تلاش براي حفظ هويت فرهنگي در اين دو اثر بوده است.

The projection and reflection of thoughts, beliefs and generally ideology in linguistic forms is one of the considerable foci in many areas of linguistics, including critical discourse analysis. Literary texts are adopted from authors' hidden ideology to direct addresser toward what they have in their mind. On the other hand, with the development of studies on corpus linguistics, the analysis of large volumes of linguistic data has already been provided. One of the important concepts in linguistics is keyness. Keywords do not mean the most frequent words in a corpus, but rather words that have a higher frequency in a particular text than is expected of a corpus. In this study, based on Baker's (2006) theoretical approach, we analyzed the keywords in two works of Jalal Al-e Ahmad, "Khasi dar Mighat" and "Gharbzadegi", investigating the social and political atmosphere of the works. To this end, after creating a reference corpus of Al-e Ahmad's other works, Word Smith tools was used for data analysis and 20 keywords were extracted and analyzed in the form of sample sentences.The results showed the reflection of Jalal al-e Ahmad's ideology such as criticizing the westoxification, caroxification, rooting failure causes, achieving Iranian society for freedom, and attempt to preserve cultural identity in these two works.