مناسبات تجاري ايران و شمال قفقاز در دوره صفويان

فاقد عنوان لاتين

پيشينه ارتباطات تجاري ايران با شمال قفقاز را تا دوره باستان مي‌توان رديابي كرد. اين مناسبات در دوره ميانه، تحت تأثير يورش‌هاي مكرر اقوام غز و مغول به جنوب قفقاز و پيامدهاي آن، از جمله جابه‌جايي‌هاي جمعيتي دچار وقفه شد. ظهور صفويان كه خاستگاه قدرت سياسي آنها نسبت معيني با قفقاز داشت، نويدبخش دوره جديدي از مناسبات سياسي با شمال قفقاز بود. در پژوهش‌هايي كه در اين زمينه انجام شده، مناسبات ايران و شمال قفقاز، اغلب از زاويه سياسي و فرهنگي بررسي شده و مقوله تجارت به رغم اهميت آن مغفول مانده است. دليل اين غفلت را بيش از هر چيز مي‌توان در مشكل دسترسي به منابع جستجو كرد. در منابع فارسي كه توجهي به روابط ايران و شمال قفقاز داشته‌اند، موضوعات نظامي و سياسي در كانون توجه قرار داشته است. اما در برخي گزارش‌هاي سفرنامه‌اي بر جاي مانده از دوره صفويه، اشاره‌هايي نيز به مناسبات تجاري ايران و شمال قفقاز ديده مي شود. اين منابع سفرنامه‌اي، آثاري است كه جهانگردان اروپايي، روس يا ترك باقي گذاشته‌اند و از لابه‌لاي اين اشاره‌ها مي‌توان به درك و شناختي از كيفيت تجارت، راه‌هاي تجاري و اقلام تجاري رايج دست يافت. در پژوهش حاضر تلاش مي‌شود تا با تمركز بر مقوله تجارت و كيفيت آن، اين جلوه از مناسبات ايران و شمال قفقاز در دوره صفوي بررسي شود. تمركز اصلي اين پژوهش بر شماخي، مركز ايالت شيروان و بازار آن در دوره متأخر صفوي است كه كانون اصلي تجارت جهاني ايران در شمال اين كشور بود.

No Abstract