ضرورت تصحيح دوبارۀ نزهت نامۀ علائي

The necessity for reediting The Nozhatnāmeh ‘Alā’i

نزهت‌نامۀ علايي نوشتۀ شهمردان بن ابي‌الخير رازي، به‌عنوان يكي ازنخستين دانشنامه‌هاي پارسي، در دستۀ مهم‌ترين نثرهاي فارسي جاي مي‌گيرد. اين اثر را يك بار در سال 1362 فرهنگ جهانپور تصحيح و چاپ كرده است؛ اما با توجه به اهميت متن و اشكال‌ها و نواقص چاپ مذكور، تصحيح دوباره‌اي مي‌طلبد. در مقالة حاضر ضمن معرفي نزهت‌نامه به‌عنوان منبعي از اطلاعات بكر و تبيين وجوه اهميت آن، برخي از اشكالات تصحيح يادشده مانند استفاده نكردن از همة نسخه‌هاي موجود، انتخاب ضبط‌هاي نامناسب، نادرستي ضبط برخي نسخه‌ها، بي‌توجهي به ويژگي‌هاي سبكي متن و درنتيجه دور كردن متن از كهنگي و اصالت نخستين، پايبند نبودن به حفظ امانت در ضبط نسخه-ها، اشتباه‌خواني نسخه‌ها، حذف واژه يا اصطلاحي مهم از متن و ... را نشان داده‌ايم و نيز با معرفي ده نسخة جديدِ شناسايي‌شده از كتاب، و بازنمودنِ اهميت اين نسخه‌ها براي برطرف كردنِ موارد ابهامِ متن، بر ضرورت ارائة تصحيح منقح‌تري از كتاب تأكيد كرده‌ايم.

Nozhatnāmeh ‘Alā’i by Shahmardan ibn Abi al-Khair Razi, az one of the first Persian encyclopedia, belongs to the most important class of prose writings. Farhang Jahanpur edited and published this work in 1362/1983, but due to the importance of the text and due to the problems and the deficiencies in it, it needs to be reedited. The present paper in addition to introducing the Nozhatnāmeh as the first encyclopedia containing original source of information and explaining important aspects of it; we have shown some deficiencies such as not referring to all existing editions, relying on inappropriate editions, lack of accuracy of some editions, ignoring stylistic characteristics of the text resulting in distancing from originality, lack of loyalty in recording, misreading the text and remove an important word or term from the text, etc. Additionally, by introducing ten new manuscripts from the book and representing the importance of these editions in clarifying the ambiguities in the text, then the necessity of presenting a more proper correction of the book is emphasized.