بررسي تطبيقي عقلانيت سياسي از ديدگاه آيت‌الله مطهري و آخوندزاده

A Comparative Study of Political Rationality from the Perspective of Ayatollah Motahhari and Akhundzadeh

در اين مقاله با استفاده از رهيافت عقلانيت سياسي فوكويي و بررسي مواردي از اصلاحات ديني و مقايسه­ عناصري از فلسفه سياسي كلاسيك و فلسفه سياسي مدرن به بازشناسي سه عقلانيت سياسي «اميرنشيني»، «شبان وارگي قديم»، «شبان وارگي جديد» پرداخته و ويژگي ­هاي آن­ها شناسايي، تفكيك و دسته ­بندي شده است. بدين ترتيب معيار لازم براي شناسايي عقلانيت سياسي مورد نظر آيت ­الله مطهري و آخوندزاده بدست آمده است. در اين پژوهش، پژوهشگر در پي يافتن پاسخ چند سوال اساسي و مهم است:« 1. عقلانيت سياسي مطلوب آيت الله مطهري كدام بوده است؟ 2. عقلانيت سياسي مطلوب آخوندزاده كدام بوده است؟ 3. بين اين دو عقلانيت سياسي چه وجه تشابه و تمايزي مي­ توان قائل شد؟». نتايج حاصله نشان مي ­دهد كه آيت ­الله مطهري به دنبال تطبيق دين و سياست بوده و بر اين باور بوده است كه اين دو امر ازيكديگر جدايي ناپذيرند. اما آخوندزاده كه تحت تاثير اومانيسم، اصلاح ديني در مسيحيت غرب و فلسفه مدرن غرب بوده است، بر اين باور بود كه دين از سياست جد است و با توجه به‌انديشه سياسي در غرب به عدم دخالت دين در دولت معتقد بود . يكي از مهم‌ترين مفاهيمي كه مي­ تواند زواياي مختلف فكري آيت الله مطهري و آخوندزاده را توضيح دهد همانا عقلانيت سياسي فوكويي مي‌باشد.

In this article, using Foucault's political rationality approach and examining the works related to Foucault's political rationality and examining some cases of religious reform, as well as comparing the elements of classical political philosophy and modern political philosophy to identify the three political rationalities "Emirate", "Old Shepherd". The "new shepherd" and their characteristics have been identified, separated and classified, so the necessary criteria for identifying the political rationality of Ayatollah Motahhari and Akhundzadeh have been obtained. In this study, the researcher seeks to answer some basic principles and important questions: "1. What was the political rationality of Ayatollah Motahhari? 2. What was the political rationality of Akhundzadeh? 3- What similarities and differences can be Recognize the political rationality between the two? The results show that Ayatollah Motahari sought a compromise between religion and politics and believed that the two were inseparable, but Akhundzadeh, influenced by humanism, religious reform in Western Christianity and modern Western philosophy. , Believed that religion is the ancestor of politics and according to political thought in the West, believes that religion should not interfere in government.One of the most important concepts that can explain the different intellectual angles of Ayatollah Motahhari and Akhundzadeh is Foucault's political rationality The answer to these three questions seems to have a significant impact on our historical consciousness.