پديد آورندگان :
جعفري، شكوفه دانشگاه آزاد اسلامي شاهرود، ايران - گروه زبان شناسي , داوري، شادي دانشگاه علوم پزشكي تهران , صديق ضيابري، رويا دانشگاه آزاد اسلامي شاهرود، ايران - گروه زبان شناسي
كليدواژه :
جهت واژه , طبيعت واژه , جغرافياي فرهنگي - اجتماعي , دستوري شدگي , جهت شدگي , فارسي , زبان شناسي اجتماعي
چكيده فارسي :
زبان با استفاده از منابع عيني مانند اندام واژه ها، طبيعت واژه ها و برخي افعال مفاهيم جهتي مانند بالا، پايين، شمال، جنوب و جز آن را، كه مفاهيمي انتزاعي هستند، رمزگذاري مي كند. زبان با استفاده از منابع عيني مانند اندام واژه ها، طبيعت واژه ها و برخي افعال- مفاهيم جهتي -مانند بالا، پايين، شمال، جنوب و امثالهم كه مفاهيمي انتزاعي هستند- را رمزگذاري مي كند. در اين پژوهش، فرآيند تحول منابع واژگاني به واژه هايي كه بر مفاهيم جهتي دلالت دارند، جهت شدگي ناميده ميشود. در جهت شدگي منابع واژگاني كه بر مصداق هاي عيني در طبيعت دلالت دارند و جزيي از جغرافياي فرهنگي-اجتماعي قلمداد ميشوند، يعني به فرهنگ و زندگي اجتماعي بشر در رابطه با زمين مربوط ميشوند، براي درك بيشتر و از رهگذر بسط استعاري براي رمزگذاري جهت هاي نسبي، اصلي و استعاري به كار ميروند. پژوهش حاضر به بررسي جهت شدگي در فارسي بر اساس رويكرد هاينه (1997) پرداخته است. و براي تعيين ابعاد جهت شدگي، يا تعيين ميزان تحولات معنايي، تصريفي-نحوي و آوايي منابع از انگاره داوري و نغزگوي كهن (1396؛ 2017) بهره جسته است. در اين پژوهش از كتب نظم و نثر، ضرب المثل، رمان، روزنامه و تارنماها براي جمع آوري داد ها استفاده شده است. بازه زماني دادهها شامل دوره باستان، ميانه تا فارسي امروز است. نتايج نشان ميدهد زبان فارسي در دوره هاي مختلف از طبيعت واژه هاي آسمان، هوا، بام و جزآن براي بيان جهت هاي اصلي، نسبي و استعاري استفاده كرده و منابع واژگاني مذكور، نهايتا متحمل درجه دوم دستوري شدگي شده اند.
چكيده لاتين :
Language encodes abstract concepts like points of spatial orientations including above, down, back and the like by means of such concrete domains as organ words, nature words, and some verbs. In this research, the process of changing these objective sources into spatial oriention is called directionization. Directionization of lexical sources which refers to concrete examples in nature and are considered part of socio-cultural geography, or in other words, related to human culture and social life in relation to the earth, are used for further understanding and, to encode relative, principal, and metaphorical directions through metaphorical expansion. The present study investigates directionization in Persian based on Heine's (1997) approach, and Davari and Naghzgouy Kohan's (2017; 2017) model was used to determine the dimensions of directionization, or the extent of semantic, morpho-syntactic and phonetic changes of sources. The data were collected from poetry and prose books, proverbs, novels, newspapers and websites. The time span includes Old, Middle and Modern Persian. Results indicate that Persian uses landmark terms such as sky, air, roof and alike for expressing geographical, relative and metaphorical directions, and the mentioned lexical sources have finally suffered a second degree of grammaticalization.
