ارزيابي تجمع زيستي آلاينده فلزي سرب در دو بخش زنده و غير زنده رسوبات ساحلي درياي خزر

Evaluation of bioaccumulation of lead metal pollutant in two biotic and abiotic compartments of the Caspian Sea coastal sediments

تجمع زيستي فلزات سنگين در زنجيره ­هاي غذايي يكي از مهم­ترين معضلات زيست‌ محيطي و بهداشتي اكوسيستم­ هاي آبي مي­باشد. تحقيق حاضر با هدف ارزيابي مقدار جذب فلز سرب توسط Gammarus sp. و رسوب در منطقه ساحلي سيسنگان درياي خزر به اجرا درآمد. در اين تحقيق Gammarus sp. به‌عنوان كف زي غالب داخل رسوبات نرم به‌عنوان شاخص زيستي جذب آلودگي سرب در سال 1394 موردبررسي قرار گرفت. در اين آزمايش غلظت سرب پايين‌تر از غلظت مهلك آن­ براي گاماروس در نظر گرفته شد. محلول فلز سرب از ظروف (مزوكوم) حاوي گاماروس و رسوب عبور داده شد و نمونه­برداري به ترتيب در زمان­هاي تماس صفر (نمونه­ي شاهد)، 30، 60، 90، 150، 210 و 270 دقيقه انجام گرفت. پس از آماده سازي نمونه ­ها، به­ منظور تعيين غلظت سرب از دستگاه ICP-OES استفاده گرديد. طبق نتايج آزمون واريانس يك‌ طرفه، ميانگين مقدار جذب فلز سرب در بين زمان­هاي مختلف اين آزمايش نسبت به يكديگر معني­دار بودند (005/0P<). بيشترين مقدار سرب انباشته‌شده در بدن اين جاندار در بازه ­ي زماني 150 دقيقه برابر با 21/693 ميكروگرم بر گرم بود. بيشترين نرخ جذب در بازه­ ي زماني 150 دقيقه برابر با 0/211 ميكروگرم بر گرم دقيقه به دست آمد. همچنين كمترين مقدار سرب جذب‌شده در بازه­ي زماني 30 دقيقه با مقدار 0/052 ميكروگرم بر گرم دقيقه مشاهده گرديد. بيشترين ميزان نرخ جذب سرب در رسوب در باز­ه­ي زماني 30 دقيقه مشاهده گرديد. بيشترين و كمترين ميزان نرخ جذب فلز سرب توسط رسوب در زمان­هاي 30 و 210 دقيقه به ترتيب برابر با 0/0219 و 0/0001 ميكروگرم بر گرم دقيقه بود. نتايج به‌ دست‌ آمده در اين تحقيق به‌ خوبي نشان‌ دهنده‌ي توان بالاي Gammarus sp. در جذب فلز سرب بود. نتايج مشخص نمود كه مقدار فلز سرب در طول آزمايش در بدن گاماروس­ها افزايش يافت. لذا اين­گونه مي­توان استنباط نمود كه اين جاندار مكانيسمي جهت كنترل ورود يا تنظيم اين فلز را ندارد و با توجه به نتايج مربوط به مقدار جذب اين فلز، مي­توان گفت گاماروس ­ها توان بالاتري در جذب و تجمع فلز سرب را دارند.

Bioaccumulation of heavy metals in food chains is one of the most important environmental and health problems of aquatic ecosystems. The aim of the present study was to evaluate the amount of lead metal uptake by Gammarus sp. an‎d sedimentation took place in the coastal region of Sisangan in the Caspian Sea. In this study Gammarus sp. As the predominant benthic in soft sediments as a biological indicator of lead contamination in 2015 was examined. In this experiment, the concentration of lead was lower than its lethal concentration for Gamarus. The lead metal solution was passed through containers (mesocum) containing gammarus and sediment and sampling was performed at zero contact times (control sample), 30, 60, 90, 150, 210 and 270 minutes, respectively. After preparing the samples, ICP-OES device was used to determine the lead concentration. According to the results of one-way analysis of variance, the mean amount of lead metal adsorption between different times of this experiment were significant compared to each other (P <0.005). The maximum amount of lead accumulated in the body of this organism in a period of 150 minutes was equal to 21.693 μg / g. The highest absorption rate was obtained in a period of 150 minutes equal to 0.211 μg / g. Also, the lowest amount of lead absorbed was observed in a period of 30 minutes with a value of 0.052 μg / g. The highest rate of lead uptake in sediment was observed in a period of 30 minutes. The maximum and minimum rates of lead metal adsorption by deposition at 30 and 210 minutes were equal to 0.0219 and 0.0001 μg / g, respectively. The results obtained in this study well show the high power of Gammarus sp. Was in the absorption of lead metal. The results obtained in this study well indicated the high potency of Gammarus sp. in the metal absorption was lead. The results showed that the amount of lead metal increased during the experiment in the body of Gammarus, so it can be deduced that this organism has no mechanism to control the entry or adjustment of the metal and, given the results regarding the amount of metal absorbed. In conclusion, the present study indicated that the Gammarus have a higher ability to absorb and accumulate lead metal.