بررسي تنوع و ساختار ژنتيكي ماهي غبغبو (Alburnoides nicolausi) در رودخانه‌هاي جوشان و حوضيان (استان لرستان)

Genetic variation and structure of Alburnoides Nicolausi (Bogutskaya and Coad, 2009) in the Joushan and Houzian rivers (Lorestan Province)

ماهي غبغبو (Alburnoides nicolausi) يكي از گونه­ هاي بنتوپلاژيك آب شيرين با اهميت اكولوژيكي بالا مي ­باشد. اين ماهي بومي ايران بوده و در حوضه دجله يافت مي­شود. در پژوهش حاضر با توجه به عدم وجود اطلاعات در زمينه ژنتيك جمعيت­ A. nicolausi، به ارزيابي تنوع و ساختار ژنتيكي اين‌گونه ارزشمند پرداخته شد. بدين منظور نمونه­ هاي ماهي از رودخانه ­هاي جوشان و حوضيان (استان لرستان) طي زمستان 1396 جمع ­آوري و با استفاده از جايگاه ­هاي STRs مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج به‌ دست‌ آمده نشان داد ماهي غبغبو از تنوع آللي (ميانگين آللي: 16/8) و هتروزايگوسيتي مناسبي (ميانگين هتروزايگوسيتي مشاهده‌ شده: 958/0) برخوردار مي­باشد. در مقايسه بين جمعيتي، تفاوت معني­داري ازنظر تنوع آللي و هتروزايگوسيتي بين نمونه ­هاي مورد نظر مشاهده نشد (05/0P>). در بررسي تعادل هاردي-وينبرگ، در دو مورد انحراف معني­دار از تعادل وجود داشت كه پس از اعمال ضريب تصحيح بونفروني در تعادل قرار گرفت. نتايج حاصل از آناليز واريانس مولكولي نيز نشان داد كه بخش عمده تنوع مشاهده‌ شده مربوط به درون جمعيت ­ها مي­باشد. ميزان FST و RST به ­عنوان پيراسنجه ­هاي تمايز ژنتيكي به ترتيب 062/0 و 086/0 به دست آمد. در اين خصوص، ميزان شاخص مهاجرت مؤثر بين نمونه­ هاي مورد بررسي در سطح نسبتاً پاييني قرار داشت (30/4). همچنين از مجموع 68 آلل مشاهده‌شده، تعداد قابل‌توجهي آلل اختصاصي در جمعيت­ ها وجود داشت (17 و 21 آلل به ترتيب براي نمونه­ هاي جوشان و حوضيان). روي‌ هم‌ رفته، با توجه به نتايج به‌دست‌آمده به نظر مي­رسد A. nicolausi از سطح مناسبي از تنوع ژنتيكي برخوردار بوده و احتمالاً جمعيت ­هاي مورد بررسي نيز جدا از هم هستند. اطلاعات به‌ دست‌ آمده از پژوهش حاضر مي­تواند براي تدوين برنامه ­هايي با هدف مديريت و حفاظت از ذخاير بومي آب شيرين سودمند باشد.

Alburnoides nicolausi is one of the freshwater, benthopelagic species with high ecological importance. This fish is native to Iran and found in the basin Tigris. Considering the lack of information on population genetics of A. nicolausi, the genetic diversity and structure of this valuable species was studied in the present research. For this, A. nicolausi samples were collected from Joushan and Houzian rivers, Lorestan Province, during the winter 2018 and assessed by STRs. The results indicated that A. nicolausi has a proper level of allelic diversity (the allelic mean: 8.16) and heterozygosity (the average observed heterozygosity: 0.958) in the studied regions. In comparing populations, no significant difference in allelic diversity and heterozygosity was observed between the samples (P>0.05). In studying the Hardy-Weinberg equilibrium, there was a significant deviation from the equilibrium in two cases which were in the equilibrium after sequential Bonferoni correction. Results from the analysis of molecular variance also indicated that the main part of the observed diversity was within populations. The FST and Rst values, as the indices of the genetic differentiation, were 0.062 and 0.086, respectively. In this regard, the effective migration index between the studied samples was at a relatively low level. From a total of 68 observed alleles, a considerable number of private alleles were in the populations (17 and 21 alleles for Joushan and Hozian, respectively). Altogether, it seems that A. nicolausi has a proper level of genetic diversity and the studied populations are probably separated from each other. The data from the present study could be efficient to establish the programs for management and conservation of the native freshwater stocks.