عوامل موثر بر ميزان مصرف منابع اكولوژيك در ايران با رويكرد اقتصادي

Factors Affecting the Consumption of Ecological Resources in Iran Using Economic Approach

زمينه و هدف ارتباط بين توسعه و محيط زيست از مباحث عمده در محافل مختلف است. هدف از اين مطالعه بررسي عوامل موثر بر ردپاي اكولوژيكي و آزمون فرضيه پناهگاه آلودگي و فرضيه زيست محيطي كوزنتس مي باشد. روش بررسي در اين مطالعه، بعد از معرفي شاخص ردپاي اكولوژيك به عنوان شاخص تخريب منابع طبيعي، عوامل موثر بر آن طي دوره 2011-1965 و در قالب تخمين مدل تخريب منابع طبيعي، با روش اقتصادسنجي خودرگرسيون با وقفه هاي توزيعي (ARDL) بررسي شده و همچنين فرضيه هاي منحني زيست محيطي كوزنتس و پناهگاه آلودگي براي ايران آزمون شده است. در اين تحقيق، از متغيرهاي توليد ناخالص داخلي، شاخص تجارت آزاد، شهرنشيني، شاخص توسعه انساني، شاخص توسعه بازارهاي مالي به عنوان عوامل موثر بر ردپاي اكولوژيك استفاده شده است. يافته ها: مطابق نتايج بدست آمده درآمد سرانه، آزادسازي تجارت، توسعه بازارهاي مالي و شهرنشيني هم در كوتاه مدت و هم در بلندمدت تاثير مثبت و معني دار و شاخص توسعه انساني تاثير منفي و معني دار بر ردپاي اكولوژيك سرانه دارند. همچنين نتايج ياد شده فرضيه پناهگاه آلودگي را نيز تاييد مي كند؛ ولي فرضيه منحني زيست محيطي كوزنتس تاييد نمي شود و رابطه بين درآمد و ردپاي اكولوژيكي به شكل N مي باشد. مقدار ضريب تصحيح خطاي بدست آمده 99/0- است كه نشان مي دهد در هر دوره 99 درصد از عدم تعادل در ردپاي اكولوژيك تعديل شده و به سمت روند بلند مدت خود نزديك مي شود كه نشان از سرعت تعديل بسيار بالايي است. بحث و نتيجه گيري: براساس نتايج اين مطالعه رشد اقتصادي در ايران باعث تخريب بيشتر منابع طبيعي مي شود. بنابراين، بايستي دولت ها به برنامه هاي توسعه توجه ويژه اي داشته باشند تا در راستاي توسعه پايدار باشد.

Background and Objective: The objective of this study is the investigation of factors affecting Ecological Footprint and testing Pollution Haven and Environmental Kuznets’ Curve hypotheses. Method: In this study, after introducing ecological footprint as an indicator of natural resources degradation, factors affecting it is investigated in the form of natural resources degradation model for the period 1965-2011 using Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model; and Environmental Kuznets Curve (EKC) and Pollution Haven hypotheses were tested. In this study, the Gross Domestic Product (GDP), free trade index, urbanization, human development index, development of financial markets index were used as factors affecting the ecological footprint. Findings: Results show that per capita GDP, free trade, development of financial markets and urbanization have positive and significant impacts in long and short term periods, but human development has negative and significant impact on ecological footprint. These results confirmed Pollution Haven hypothesis; but the EKC hypothesis is not confirmed and the relationship between income and ecological footprint is in the form of N. The coefficient of Error Correction is negative and significant which represent the long run equilibrium. The coefficient is -0.99 meaning that ecological footprint corrects its previous period disequilibrium at a speed of 99% annually to reach at the steady state. Discussion and Conclusion: According to the results of this study, economic growth in Iran leads to more natural resources degradation. Therefore, governments should pay special attention to development programs in order to be sustainable.