عنوان مقاله :
رخ شطرنج، همان قلعه نيست (بررسي تفاوت‌هاي مهرۀ «رخ» با «قلعه» در شطرنج با تكيه بر متون كهن ادب فارسي)
عنوان به زبان ديگر :
Chess rook is not the castle; Investigating the Differences between "Rook" and "Castle" in Chess based on Old Persian Literature Texts
پديد آورندگان :
طايفي، شيرزاد دانشگاه علّامۀ طباطبائي - زبان و ادبيات فارسي، تهران، ايران , رمضاني، مهدي دانشگاه علّامۀ طباطبائي - زبان و ادبيات فارسي، تهران، ايران
كليدواژه :
انواع شطرنج , حصن , متون كهن فارسي , شروح
چكيده فارسي :
از جمله موضوعاتي كه شاعران و نويسندگان در آثار خود با آن مضمون‌آفريني كرده‌اند، مربوط به بازي شطرنج است. اين بازي چون در ادوار مختلف اشكال گوناگوني داشته، اغلب كساني كه با متون ادبي فارسي سروكار داشته‌اند، از آن جمله شارحان، با ناديده‌گرفتن اين امر و صرفاً بر اساس شكل امروزي آن، به فهم، شرح و توضيح متون مرتبط پرداخته‌اند. از جملۀ اين موارد، يكي دانستن «حصن»(=قلعه) با مهرۀ «رخ» است. اين پژوهش با بهره‌گيري از روش توصيفي- تحليلي مبتني بر استقراء، و تتبع در متون كهن فارسي، در پي اثبات تفاوت اين دو عنصر در بازي شطرنج است. دستاوردهاي پژوهش نشان مي‌دهد كه «حصن»، جايگاهي در صفحه شطرنج‌هاي رومي بوده، و با مهرۀ «رخ» تفاوت‌هاي بارزي داشته است. با مغفول‌ماندن اين موضوع، برخي از شارحان در شرح متون مربوط به اين بازي، دچار لغزش شده و از رخ، تحت عنوان «حصن»(قلعه) ياد كرده‌اند كه اين امر خود، باعث بيراهه‌رفتن در شرح اصطلاحات، تعابير، و در نهايت دورشدن از اغراض شاعران و نويسندگان شده است.
چكيده لاتين :
One of the themes poets and writers have created themes in their works is related to chess. As this game has had various forms in different eras, so some people and consequently commentators, ignoring this and just based on its current form, have described and explained related texts. One of these is to equate "castle" with "rook". This research using descriptive-analytical method based on induction, and following old Persian texts follows to prove the differences between these two elements in chess. The results show that "castle" was a place in Roman chessboards, and has had significant differences with "Rook". Some commentators ignoring this issue have slipped in the description of texts related to this game and have referred rook as "castle", which itself has caused misunderstanding in describing terms, interpretations, and finally deviating from poets and writers' intentions.which itself has caused misunderstanding in describing terms, interpretations, and finally deviating from poets and writers' intentions.
عنوان نشريه :
زبان و ادب فارسي-دانشگاه تبريز
