اثر تغيير اقليم بر ذخاير كوسه‌ ماهيان در آب‌هاي ايراني خليج‌ فارس و خليج عمان

The effect of climate change on sharks stocks in the Iranian waters of the Persian Gulf and Gulf of Oman

گرمايش زمين و تغيير آب‌ و هوا، آبزيان و ذخاير آن­ها را با اثرگذاري بر رشد و الگوهاي زيستي و رفتاري و فعاليت‌هاي فيزيولوژي تحت تأثير قرار مي‌دهد. چراكه ميزان صيد در واحد تلاش آبزيان متأثر از عوامل محيط‌زيست و به‌ويژه پارامترهاي فيزيكي و شيميايي ازجمله: درجه حرارت، شوري، سرعت و جهت باد، سرعت و جهت جريان‌هاي دريايي قرار دارند. تحقيق حاضر با به‌كارگيري داده‌هاي سري زماني صيد بر واحد تلاش صيادي (CPUE) كوسه‌ماهيان به بررسي در خصوص موضوع طرح‌شده در آب­هاي دريايي جنوب ايران مي‌پردازد. به اين منظور داده‌ها طي سال‌هاي 97-1386 به‌صورت ماهانه در صيدگاه‌هاي استان‌هاي جنوبي با داده‌هاي محيطي شامل درجه حرارت سطحي دريا، كلروفيل a و همچنين ميزان تبخير، بارندگي، سرعت باد و درجه حرارت هوا استخراج و با استفاده از انواع روش‌هاي رگرسيون (GLM,GAM)، شبكه عصبي و درخت تصميم در آب‌هاي خليج‌فارس، تنگه هرمز و خليج عمان موردبررسي قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان‌دهنده كاهش ذخاير كوسه‌ماهيان در آب‌هاي خليج‌فارس و خليج عمان مي‌باشد. در اين خصوص دو عامل درجه حرارت هوا و آب در چهار استان ساحلي روند افزايشي داشته‌اند. درجه حرارت هوا و درجه حرارت سطحي آب دريا در چهار استان و سرعت باد در آب‌هاي استان بوشهر و تبخير در آب‌هاي استان سيستان بلوچستان ارتباط معني‌داري را با ذخيره كوسه‌ماهيان نشان داد (05/0p-value<) سرانجام، به نظر مي‌رسد براي حفظ ذخاير كوسه‌ها با توجه به اهميت زيستي آن‌ها و تأثيرپذيري از عوامل اقليمي در مديريت بهره‌برداري نياز به برنامه‌ريزي‌هاي كنترلي و حفاظتي دقيق‌تري است تا از شدت اثر تخريبي صيد بيش‌ازحد ناشي از فعاليت‌هاي صيادي غيرمجاز و تغيير اقليم كاسته شود.

Global warming and climate change affect aquatic stocks´s growth, biological activity and physiological behaviors because aquatic CPUE is influenced by physical and chemical factors such as temperature, salinity, wind speed and its direction and sea current. In this research, the relation between the time series shark CPUE data in the Iranian waters of Persian Gulf and Gulf of Oman with the environmental effective data including sea surface and air temperature, chlorophyll a, evaporation rate, rainfall and wind speed as parameters of climate change indicators have been studied monthly during (2007–2018). GLM and GAM regression, neural network, and decision tree models were used for data analysis. The results showed a significant decrease in sharks species groups and stocks in Iranian waters. In this regard, the two factors of SST and air temperature have had an increasing trend in four southern provinces coastal waters. So that, SST and air temperature in the whole area, wind speed in the Bushehr province waters (Persian Gulf) and evaporation in the Sistan - Baluchestan province waters (Gulf of Oman) show a significant relationship with the sharks CPUE (p-value< 0.05). Finally, it seems that in order to preserve the shark reserves due to their biological importance and their valnurability to climatic factors, in exploitation management more detailed control and conservation planning is needed to reduce the destructive effect of illegal fishings and climate change.