تحليل نو‌زمين ساخت گسل شوشتر با استفاده از شاخص‌هاي مورفومتري

Neo-tectonic analysis of Shushtar fault using morphometric indexes

عملكرد گسل شوشتر واقع در فروافتادگي دزفول شمالي باعث ايجاد مورفولوژي مشخصي شده است كه در رديابي و شناسايي ويژگي‌هاي زمين‌شناسي و زمين‌ريخت‌شناسي آن مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين مطالعه پهنه‌بندي گسل شوشتر از لحاظ نوع فعاليّت بر اساس شاخص‌هاي ريخت زمين ساختي پيچ وخم پيشاني كوهستان (Smf)، شاخص شكل حوضه (Bs)، شاخص طول-گراديان رود (Sl)، نسبت پهناي كف درّه به ارتفاع درّه (Vf) و شاخص عدم تقارن حوضه‌ي زهكشي (Af) مورد بررسي قرار گرفته است. مقدار شاخص Smf در گسل شوشتر از 1/007 در مناطق فعال تا 1/584 در مناطق غيرفعال زمين ساختي متغير مي‌باشد. مقدار شاخص Sl از 898/11 در مناطق بسيارفعال منطقه تا مقدار 242/8 در مناطق با فعاليت زمين ساختي كم متغير مي‌باشد. مقدار شاخص Bs از 9/62 در مناطق بسيارفعال منطقه تا مقدار 2/04 در مناطق با فعاليت زمين ساختي كم متغير مي‌باشد. مقدار شا­خص Vf از 1 در مناطق فعال با درّه‌هاي V شكل تا 10/5 در مناطق غيرفعال با درّه‌هاي U مانند متغير است. مقدار شاخص شاخص Af از 359/3 در مناطق بسيارفعال منطقه تا مقدار 3/7 در مناطق با فعاليت زمين ساختي كم متغير مي‌باشد. با استفاده از تكنيك‌هايGIS ، رويهم‌اندازي (overlay) چهار لايه‌هاي اطلاعاتي Smf،Bs ،SL ، Vf و Af انجام گرفت و منطقه به سه ناحيه زمين ساختي رده‌بندي شد و نقشه پهنه‌بندي زمين ساخت فعال بصورت كمي براي منطقه تهيّه گرديد. در اين نقشه رده‌هاي 1 تا 3 به ترتيب نشانگر بيشترين تا كمترين فعاليت‌هاي زمين ساختي مي‌باشند. نتايج نشان مي‌دهد كه گسل شوشتر در بخش‌هاي مركزي و شمال‌غربي داراي فعاليّت با رده زمين ساختي متوسط بوده و در بخش‌هاي جنوب‌شرقي داراي فعاليّت با رده زمين ساختي پايين مي‌باشد و قسمتي از شمال‌غربي گسل (اطراف شهر شوشتر) داراي فعاليّت زمين ساختي بالا مي‌باشد.

The effect of Shushtar fault in the northern Dezful Embayment cases to several geomorphologic features that can be used to identification of geology and morphotectonic properties of the this fault. The Geomorphic indices including mountain front sinuosity (Smf), valley floor width to valley height ratio (Vf), basin shape index (Bs), stream length–gradient index (SL) and basin asymmetry index (Af) have been calculated for determination of various tectonic activities along the Shushtar fault. The mountain front sinuosity (Smf) index was calculated about 1.007 to 1.584 respectively in the active and inactive parts of the Shushtar fault. The stream length–gradient (SL) index was calculated between 898.11 in the high active tectonic and 242.8 in the low active tectonic parts of the study area. The basin shape (Bs) index has been calculated between 9.62 for the very active parts and, 2.04 for the low active parts of the fault. The amounts of valley floor width to valley height ratio (Vf) index show the range between 1 to 10.5 in the active parts with V shape valley morphology and inactive parts with U shape valley morphology respectively. Also the basin asymmetry index (Af) was calculated between 359.3 in the high active tectonic and 3.7 in the low active tectonic parts of the study area. With application of the GIS techniques and the overlaying the Smf, Bs, Vf, SL and Af data layers the area was divided into three different tectonic zones and quantitative active tectonic zoning map was prepared for the study area. In this active tectonic map, classes 1 to 3 respectively show the highest to lowest tectonic activity along the Shushtar fault. Results reveal that the Shushtar fault in the central and northwestern parts shows the medium tectonic activity and in the southeastern parts shows the low tectonic activity manner. Also results show the high tectonic activity in the some northwestern parts near the Shushtar city.