پارامترهاي مورفومتري و منشا تكتونيكي مخروط آتشفشاني توزكي، پهنه چين خورده-رانده سيستان، شرق ايران

Morphometric parameters and Tectonic origin of Tozki volcanic cone, Sistan fold and thrust belt; Eastern Iran

مخروط منفرد آتشفشاني توزكي در حاشيه غربي پهنه چين خورده-رانده سيستان، در شمال زاهدان رخنمون يافته است.اين مطالعه براي نخستين بار به معرفي، ويژگي هاي موفومتري ، خصوصيات صحرايي و ارتباط اين مخروط با گسلهاي نئوژن منطقه مي پردازد. تركيب سنگ شناسي مخروط توزكي بر روي نقشه زمين شناسي منطقه چهل كوره، "آندزيت" نامگذاري شده است اما بر اساس مطالعات پتروگرافي اين پژوهش،تركيب آن شامل گدازه هاي جرياني"بازالتي"، آگلومراي آتشفشاني مي باشد. با استفاده از محاسبات مدل رقومي ارتفاعي پارامترهاي مورفومتري شامل قطر دهانه، قطر قاعده، ارتفاع مخروط ، حجم مخروط، نسبت قطر دهانه به قطر قاعده، نسبت ارتفاع به قطر قاعده و شيب مخروط محاسبه گرديد. بر اساس محاسبات انجام شده شكل دهانه مخروط توزكي از نوع بيضوي و قاعده آن فرابيضوي و اين مخروط در رده مخروطهاي جوان كمتر فرسايش يافته قرار مي گيرد. سن مورفومتري به دست آمده 2/0 ميليون سال (پلئيستوسن) را براي زمان شكل گيري اين مخروط پيشنهاد مي كند. وجود اين مخروط اصلي در كنار يك مخروط فرعي ديگر بر روي گسلهاي اصلي پي سنگي چهل كوره و عدم جابجايي مخروط و روانه آن توسط گسلهاي نئوژن، نشان از فعاليت اين مخروطها بعد از آخرين فعاليت گسلها مي باشد. بر اساس شواهد موجود، مخروط آتشفشاني توزكوه يك مخروط كواترنري مونوژنتيك بسيار جوان است كه بعد از آخرين فعاليت گسلهاي اصلي و فرعي منطقه فوران كرده است.

Tozki volcanic cone located in west of Sistan fold-and-thrust belt in north of Zahedan. In this study morphometric charactristic, field properties and relationship to Neogene strike-slip faults of this cinder-cone have been studied for first time. The composition of the Tuzaki cone lithography is named "Andesite" on the geological map of the ChehelKureh region. However, according to the petrographic studies of this research, its composition includes lava flows, and volcanic agglomera. Tozki volcanic cone and related minor cones emplaced on a branch of Chehelkoureh strike-slip fault related to strike-slip fault system of eastern Iran. Petrology and field properties shows that this cone emplaced into Paleocene-Eocene sedimentary rocks during single intercontinental erupting. Rocks of this cone composed of basaltic lava flow and minor volcanic pumice. In order to calculate Morphometric parameter such as crater diameter, base diameter, cone high, cone volume, ratio of crater cone/base cone, ratio of high/ base diameter and cone angle digital elevation model have been used. These data show the Tozki cone is yang and less eroded with elliptical crater and superelliptical base shape. Estimated Morphometric age suggest a 0.2 Ma. (Pleistocene) to formation of this cone. Another Minor Crater located at near Main Crater show they erupted along the Chehelkureh basement fault but not dislocated by this Neogene fault, Indicates the activity of these cinder cones occurred after the last activity of the Quaternary faults. These evidences suggest that Tozki is a young monogenetic Quaternary volcanic cone that After the last activity, the main and secondary faults of the region have erupted.