روند تاريخي مواجهه نهاد روحانيت با تغيير جايگاه اجتماعي زنان در عصر پهلوي دوم

The historical process of the encounter between Rohaniat institution and social position change of women in Second Pahlavi Duration

با ورود جامعه‌ي ايران به دوران جديد و درهم آميختن و چالش همزمان سنت شيعي ـ ايراني جاري در جامعه با فرهنگ و انديشه‌هاي مدرن، برخي مسائل به محوري براي مواجهه و صف‌آرايي نيروهاي اجتماعي بدل شد كه تغيير جايگاه اجتماعي زنان يكي از اين موضوعات است. در مقاله‌ي پيش رو، مواجهه‌ي نهاد روحانيت شيعي با مسائل زنان در دوره‌ي حكومت پهلوي دوم با روش بررسي توصيفي بر اساس منابع اسنادي و كتابخانه‌اي مورد بررسي قرار گرفته است. اين مقاله مي‌كوشد پاسخي به اين سوال فراهم آورد كه در مواجهه‌ي روحانيت با تغيير جايگاه اجتماعي زنان در عصر پهلوي دوم، اهم حوزه‌هاي تنش، قلمرو، نحوه‌ي بروز، سطح و دامنه‌‌ي تنش به چه ترتيب بوده و چه پيامدهايي در روابط سياسي روحانيت و حكومت پهلوي در پي داشت؟ بررسي اين مقاله نشان مي‌دهد كه در برهه‌ي زماني 1340-1326 با عنايت به مجموعه ويژگي‌هاي دروني روحانيت و مناسبات قدرت، نوعي آرامش نسبي در روابط روحانيت، جامعه و حكومت بر سر مسائل زنان حاكم است. اما در برهه‌ي 1340 تا پيروزي انقلاب، شاهد سربرآوردن تنش‌هاي متعدد در اين رابطه هستيم كه اغلب با اعمال اقتدار بالا به پايين توسط حكومت، منجر به حاشيه راندن خواست روحانيت مي‌شود. حداقل در سه مسئله پردامنه (حق راي زنان، كنترل بدن و پوشش زنان، قانون حمايت از خانواده)، حكومت با تحميل سياست گذاري فرهنگي و اجتماعي خود، روحانيت را به حاشيه مي‌راند كه همين امر از عوامل محرك روحانيت براي مشروعيت‌زدايي عليه حكومت پهلوي و تحريك و بسيج سياسي براي مقابله و فروپاشي اين حكومت بوده است.

During the entrance of Iranian society to modern era and the conjunction and challenge of Shiite-Iranian tradition in society with modern culture and thought, some issues changed to the axis of encounter and conflict of social forces, in which, women`s issues is one of these issues. In the proceeding paper, the encounter between Rohaniat institution and social position change of women in Second Pahlavi Duration has been studied. Between these three and a half decay, different affairs have been a subject for Rohaniat to take a stance. These affairs specially includes: Women's rights issues, political participation of women, taking political responsibility by women, the presence of women inside social fields like employment and education, the relations between man and woman in family, controlling the body and Hijab of women and so on. Our study shows that in the duration between 1947-1961 because of the internal organization of Rohaniat institution and the dominant political structure, relative compromise and settlement in the relation of Rohaniat institution - state - society about women`s social position is predominant. However, in the duration between 1961-1379 we notice different types of conflicts between Rohaniat institution and Pahlavi state, which led to the dominance of state and exclusion of Rohaniat from the process of social rule regulation.