تجربه پايداري ـ ناپايداري در يك شهر نفتي (مطالعه تجربه شهري آبادان)

امروزه توسعه پايدار شهري با تأكيد بر پايداري و استمرار توسعه براي همگان ـ به‌ويژه در شهرهاي استخراجي و شركتي كه به واسطه استخراج منابع طبيعي، رشد گسترده‌اي داشته‌اند ـ مورد توجه سياست‌گذاران شهري در كشورهاي مختلف قرار گرفته است. شهر آبادان هر چند به‌عنوان يك شهر منبع‌محور يا استخراجي شناخته نمي‌شود، اما عامليت صنعت نفت و استقرار پالايشگاه نفت، در توسعه اين شهر نقشي اصلي و اساسي داشته است. بنابراين عمدتاً همان مسائلي كه شهرهاي استخراجي و منبع‌محور رُخ مي‌دهد، اين شهر را هم متأثر كرده است. مطالعات گوناگون پيرامون اين شهرها نشان مي‌دهد كه توسعه در همه ابعاد در اين شهرها رُخ نداده و ناپايداري‌هايي در اين زمينه مشاهده مي‌شود. هدف اين تحقيق، بررسي پايداري شهري آبادان متأثر از فعاليت‌هاي صنعت نفت است. در اين پژوهش براي بررسي وضعيت توزان و پايداري در شهر آبادان، از روش چندگانه و تكنيك‌هاي مشاهده‌ي ميداني، مردم‌نگاري شهري، منابع اسنادي و مصاحبه‌هاي عميق و تاريخ شفاهي استفاده شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه آبادان، عليرغم اينكه به واسطه تأسيس شركت نفت رشد و توسعه را تجربه كرده است، اما ناپايداري‌هايي در زمينه اقتصادي، زيست‌محيطي و اجتماعي به واسطه حضور تأسيسات نفتي از سر گذرانده است، كه اين امر به‌خصوص بعد از انقلاب و جنگ تحميلي به دليل مديريت نامتوازن و تخريب زيرساخت‌ها تشديد شده است؛ به‌طوري كه امروز تنها شاهد نوستالژي و خاطره آبادان قديم در نگرش عمومي مردم آبادان هستيم.

Today, sustainable urban development with emphasis on sustainability and continuity of public development-especially in extractive cities that have grown exponentially through natural resource extraction-has been considered by policy makers and in different countries. The city of Abadan is not known as a resource-oriented or extractive city, but the agency of the oil industry and the establishment of an oil refinery have played a major role in the development of this city. Therefore, the same issues that occur in extractive and resource-oriented cities have affected this city as well. Various studies on these cities show that development in all dimensions has not occurred in these cities and there are instabilities in this area. The purpose of this study is to investigate the urban sustainability of Abadan under the influence of oil industry activities. In this study, the method of triangulation with field observation techniques, urban ethnography, documentary sources and in-depth interviews and oral history has been used. The results show that Abadan, despite experiencing growth and development due to the establishment of the oil company, has experienced economic, environmental and social instabilities due to the presence of oil facilities. This has intensified especially after the revolution and the imposed war due to unbalanced management and the destruction of infrastructure; So that today we only see nostalgia and memory of old Abadan in the public attitude of the people of Abadan.