مطالعۀ تنوع ريختي جمعيت‌هاي سس‌‌ ماهي كورا (Barbus lacerta Heckel, 1843) با استفاده از روش ريخت‌سنجي هندسي در حوضۀ رودخانۀ تيگريس

Morphological Variations of Kura Barbel (Barbus Lacerta Heckel, 1843) from the Tigris River Basin using the Geometric Morphometric Method

اين پژوهش به‌ منظور بررسي الگوي تغييرات ريختي جمعيت‌هاي مختلف سس‌‌ماهي بليزم در بخش ايراني حوضۀ تيگريس با استفاده از روش ريخت‌سنجي هندسي انجام شد. براي اين منظور، تعداد 133 قطعه سس‌‌ماهي بليزم از رودخانه‌هاي ليله، بيدسرخ، گلين، سپيدبرگ، دينه‌ور، كلاش‌‌باخان و رودبار صيد شد. در آزمايشگاه از نيم‌رخ چپ آنها عكس‌برداري شد؛ سپس با استفاده از نرم‌‌افزار tpsDig2 تعداد 12 نقطۀ لندمارك روي تصاوير دوبعدي آنها تعريف و رقومي‌سازي شد. داده‌هاي حاصل، پس از انجام آناليز پروكراست، با استفاده از روش‌هاي آماري چندمتغيرۀ PCA و آناليز خوشه‌اي تحليل شد. نتايج نشان داد بين جمعيت‌هاي مطالعه‌‌شدۀ سس‌‌ماهي بليزم، به‌‌جز دو جمعيت كلاش‌باخان و دينه‌ور، ازلحاظ شكل بدني تفاوت معني‌‌داري وجود دارد (0٫05>p ). تفاوت‌هاي ريختي مشاهده‌‌شده، بيان‌كنندۀ تغييرپذيري ريختي ناشي از شرايط زيستگاهي، تكامل ريخت و فاصلۀ جغرافيايي در بخش ايراني حوضۀ تيگريس است؛ از اين رو هر جمعيت اين گونه بايد ذخيره‌‌اي جداگانه در نظر گرفته شود.

The present study was conducted to investigate the morphological variations in different populations of Barbus lacerta from the Iranian part of the Tigris River drainage using the geometric morphometric method. For this purpose, a total of 133 specimens were collected from the Leileh, Bid-Sorkh, Golein, Sepid-barg, Dinavar, Kelash-bakhan, and Roudbar rivers. In the Lab, the left side of the specimens was photographed and on their 2D images, 12 landmark-points were defined and digitized using tpsDig2 software. After conducting generalized procrustes analysis, the extracted data were analyzed using multivariate statistical methods, including PCA and cluster analysis (CA). The results showed significant differences in the body shape of the studied populations except the Kelash-bakhan and Dinavar (P<0.05). The observed differences indicated that the morphological variations are due to their phenotypic plasticity to environmental conditions, the evolution of the body shape, and the geographical distance in the Iranian part of the Tigris basin. Therefore, each population of this species should be considered as a separate stock.