واكاوي پديده قاجارگرايي در ادبيات نمايشي دهه هفتاد و هشتاد از منظر آراي لوكاچ

Analysis of Qajarism in Dramatic Literature of the Seventies and Eighties from the Perspective of Georg Lukacs

درام تاريخي همواره يكي از حوزه‌هاي مورد اهميت در ادبيات نمايشي بوده است. توجه به آن در ايران معاصر به ظهور جرياني موسوم به "قاجارگرايي" انجاميده است كه در آن ادبيات نمايشي معاصر به زندگي در دوران قاجار و در بستر وقايع تاريخي آن مي‌پردازد. اين پژوهش سعي دارد به زمينه‌هاي اجتماعي ظهور و فراگيري اين نوع درام در اواسط دهه هفتاد تا اواسط دهه هشتاد شمسي در ايران بپردازد. در اين پژوهش براي تحليل اين پديده نوظهور از آراي گيورگ لوكاچ استفاده شده‌است. به باور لوكاچ و در چارچوب نظريه بازتابي او درباره هنر، درام‌هاي تاريخي بازتابي پويا از تقابل‌هاي تاريخي انضمامي ‌هستند كه زمينه را براي فهم مفاهيم اجتماعي معاصر را براي مخاطب فراهم مي‌سازند. اين تقابل در مورد نمايشنامه‌هاي معاصر با محوريت دوران قاجار و به ويژه عصر مشروطه در بستر مواجهه‌ي سنت و مدرنيته و روند طي شده‌ي آن در در ايران معاصر نمود يافته است. در اين پژوهش پس از بررسي آراي لوكاچ در زمينه درام تاريخي و ويژگي‌هاي آن، به زمينه‌هاي تاريخي جديد كه به پيدايش اين نوع درام منجر شده است پرداخته و نحوه‌ي اين بازتاب اجتماعي در آثار مورد تحقيق بررسي خواهند شد.

Historical drama has always been one of the important fields in dramatic literature. Focusing on that in contemporary Iran has led to the emergence of “Qajarism” in which contemporary dramatic literature deals with life during the Qajar period in the context of its historical events. This study tries to address the social contexts of the emergence and spread of this type of drama in the mid-seventies to mid-eighties in Iran. In this research, Georg Lukacs views have been used to analyze this emerging phenomenon. According to Georg Lukacs, and within the framework of his theory of reflection on art, historical dramas are dynamic reflections of concrete historical contrasts that provide the audience with the ground for understanding contemporary social concepts. This contrast has been reflected in the case of contemporary plays centered on the Qajar period and especially the constitutional era in the context of the confrontation between tradition and modernity and the process that has taken place in contemporary Iran. In this research, after examining Georg Lukacs views on historical drama and its characteristics, new historical contexts that have led to the emergence of this type of drama will be examined and the manner of this social reflection in the researched works will be examined.