كليدواژه :
هنر صفوي , مكتب مشهد , هفت‌اورنگ ابراهيم‌ميرزا , فرهنگ عامه , فولكلور مادي رنگ
چكيده فارسي :
در هر جامعه‌اي، با توجه به نوع باورها و فرهنگ آن، رنگ در زواياي گوناگون زندگي و فعاليت‌هاي روزمرة مردم با رويكردي متفاوت به‌كار رفته و بازتاب روحية هر دوره است. همچون اديبان و نگارگران چيره‌دست ايراني كه از رنگ به‌‌‌مثابة ابزاري كارآمد در تصويرسازي، خيال‌پردازي و انتقال مفاهيم بهره‌جسته‌اند و آثار ادبي هنري بي‌نظيري را در تاريخ ايران خلق كرده‌اند كه عناصر آن قابليت خوانش و درك فرهنگ عامه آن دوران را فراهم مي‌سازد، از آن‌جمله نسخه هفت‌اورنگ جامي است كه در مكتب كتاب‌آرايي مشهد دوره صفويه به‌تصوير درآمده و به هفت‌اورنگ ابراهيم‌ميرزا معروف است. علي‌رغم اهميت بازشناسي فرهنگ عامه ايرانيان از آثار برجاي مانده ادبي و هنري كه داراي اهميت ملي و جهاني‌اند ، به‌نظر مي‌رسد تا كنون پژوهشي كه كاربرد رنگ را بر بستر فرهنگ ايراني در نگاره‌هاي هفت‌اورنگ جامي بررسي كرده باشد، انجام نپذيرفته است. مسئله اين است كه: عنصر رنگ در نگاره‌هاي هفت‌اورنگ ابراهيم‌ميرزا بازتاب چه عناصري از فرهنگ عامه و زندگي روزمره ايرانيان در نيمة قرن دهم هجري در دورة صفويه است؟ و كاربرد رنگ در نگاره‌ها، چه رابطه‌اي با فرهنگ عامه و زندگي روزمره درباريان، شهريان، روستاييان، كاروانيان و عشاير در آن روزگار دارد؟ روش اين‌پژوهش مبتني بر تحليل انسان‌شناختي و شيوه گردآوري اطلاعات، كتابخانه‌اي-اسنادي است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه كاربرد رنگ در نگاره‌هاي هفت‌اورنگ ابراهيم‌ميرزا، علاوه بر نمايش كيفيت عناصر مادي از قبيل پوشاك، ابزار(ادوات و دست‌بافته‌ها) و بنا، منطبق با فرهنگ عامه و زندگي روزمره مردمان دورة صفويهدورة صفويه، برخي سنت‌هاي رفتاري و گفتاري فرهنگ عامه و زندگي روزمره ايرانيان مربوط به طبقات درباري، شهري، روستايي و عشايري را با استفاده از تمايز رنگ متناسب با فضاي نگاره نشان داده اما اين تمايز رنگ در نمايش‌‌زندگي‌كاروانيان ديده نمي‌شود.
چكيده لاتين :
In each society, according to its beliefs and culture, the use of color in different aspects of life and daily activities of people is used with a different approach and reflects the spirit of that period. As the master Iranian writers and painters who used color as an effective tool in illustration, imagination and transmission of concepts and created unique works of literature and art in the history of Iran, their elements provide readability and understanding of the popular culture of that time. One of them is Jami’s HaftAwrang, which was illustrated in Mashhad book designing school during Safavid period and is known as Sultan Ibrahim Mirza’s HaftAwrang. Despite the importance of recognizing Iranian popular culture from literary and artistic remnants, it seems, so far, there isn’t any study has examined the use of color in the context of Iranian culture in these paintings. The question is: Which colors and elements in the paintings of Ibrahim Mirza’s HaftAwrang reflects the culture, public life and daily life of Iranians in the mid-seventeenth century in Safavid period? and what’s the relation between the use of color in paintings and the popular culture and daily life of courtiers, citizens, villagers, caravans and nomads at that time?
The method of this research is historical-anthropological analysis and the method of collecting information is library-documentary.Findings show the use of color in these paintings, in addition to showing the quality of material elements such as clothing, tools (tools and handicrafts) and buildings, consistent with the popular culture and daily life of the Safavid period, it also expresses some of the behavioral and speech traditions of Iranian culture, in the court, urban, rural and nomadic classes in accordance with the space of the painting, but there is no distinction in the use of the color of the caravans.
