تحليلي بر حقوق شهروندي زنداني بي گناه ( جبران خسارت اجتماعي واقتصادي) و آيين دادرسي آن در نظام حقوقي ايران

Study and analysis on the citizenship rights of innocent prisoners (compensation of social and economic damages) and its procedure in the Iranian legal system

قانون اساسي جمهوري اسلامي ‌ايران بر رعايت حقوق انساني، بالاخص آزادي كه از بارزترين آن است، توجه خاصي دارد كه بعضاً اين حق بشري از سوي متوليان اجراي قانون نقض مي‌گردد كه لزوم اخلاقي و قانوني جبران خسارت ناشي از بازداشت متهمان بي‌گناه امري غيرقابل انكار است كه در مقاله حاضر با توجه به رويكرد قانون آيين دادرسي كيفري، به بررسي مرجع رسيدگي و نحوه محاسبه و مطالبه جبران خسارت زنداني بي‌گناه كه چندان مورد توجه قرار نگرفته است، پرداخته شده است. سؤال اساسي كه در اين مقاله مطرح و مورد بررسي قرار گرفته اين مي‌باشد كه مرجع رسيدگي چه نهادي و نحوه محاسبه و مطالبه جبران خسارت زنداني بي‌گناه در حقوق كيفري ايران بر چه اساسي است؟ تحقيق حاضر توصيفي تحليلي بوده و با استفاده از روش كتابخانه‌اي به بررسي سؤال مورد اشاره پرداخته است كه درخصوص مراجع رسيدگي و نحوه محاسبه و مطالبه جبران خسارت در حقوق ايران تا حد زيادي با اخلاق عامه و حقوق افراد سازگاري وجود دارد. در حقوق كيفري ايران دعواي جبران خسارت زنداني بي‌گناه در كميسيوني سه نفره و در موارد خاصي در دادگاه‌هاي عمومي ‌و حقوقي قابل مطالبه مي‌باشد. همچنين پرداخت غرامت مالي مهمترين شيوه‌هاي جبران خسارت زنداني بي‌گناه در نظام حقوقي ايران است و نتايج تحقيق بيانگر اين امر است كه ابهاماتي در خصوص نحوه محاسبه جبران خسارت مشهود مي‌باشد.

The Constitution of the Islamic Republic of Iran pays special attention to the observance of human rights, especially freedom, the most obvious of which is that this human right is sometimes violated by law enforcement officials, and the moral and legal necessity of compensation for the detention of innocent defendants is undeniable. In the present article, according to the approach of the Code of Criminal Procedure, the reference of the investigation and the method of calculating and requesting compensation for the innocent prisoner, which has not received much attention, has been examined. The main question that is raised and examined in this article is what institution is the investigating authority and what is the basis for calculating and requesting compensation for innocent prisoners in Iranian criminal law? The present study is a descriptive-analytical study and using the library method has examined the mentioned question that there is a great deal of compatibility with public ethics and individual rights regarding the authorities and the method of calculating and claiming compensation in Iranian law. In Iranian criminal law, a claim for compensation of an innocent prisoner can be claimed in a three-member commission and in special cases in public and legal courts. Payment of financial compensation is also one of the most important methods of compensating innocent prisoners in the Iranian legal system, and the results of the study indicate that there are ambiguities about how to calculate compensation.