بررسي، سازوكار پديده گرمباد در رشته كوه هاي البرز غربي

Investigation of Foehn phenomena Mechanism in the western Alborz Mountains

اين تحقيق جهت بررسي سازوكارگرمباد در رشته كوه­هاي البرزغربي انجام شد. ابتدا داده­ هاي دماي روزانه، متوسط و بيشينه روزانه، رطوبت نسبي كمينه، متوسط و بيشينه روزانه، سمت و سرعت باد ساعتي دوره آماري (2010-2006) گردآوري شد. براي استخراج مجموع فراواني وقوع فون، روزهاي گرم با استفاده از شاخص بالدي استخراج و با در نظر گرفتن جهت باد نسبت به موقعيت ايستگاه ها و افزايش دما نسبت به روزهاي قبل به عنوان روزهاي همراه با وقوع فون شناسايي گرديد. بعد از آن با استفاده داده هاي پايگاه NCEP/NCAR نقشه ترازهاي مختلف جوي ترسيم شد. سپس موقعيت هسته هاي پرفشار و كم فشار هاي همجوار بر روي نقشه ها تعيين گرديد. نتايج بيانگر آن است، ايستگاه ماسوله با فراواني 41 روز و ايستگاه آستارا و بندر انزلي با 18 روز، بالاترين و پايين ترين رخداد هاي پديده گرمباد را داشتند. بررسي هاي انجام شده بر روي نقشه هاي همديدي 35 نمونه رخداد گرمباد نشان داد كه در مجموع سه گروه از مراكز واچرخندي يا پرفشار در روز هاي درگير پديده فون بر الگوي همديدي منطقه موثر هستند. گروه اول زبانه هاي پرفشار سيبري كه هسته هاي آن با توجه به فصل و شرايط همديدي در محدوده اي ببن درياچه بايكال و بالخاش و شمال پاكستان استقرار دارند. هسته هاي كم فشار بر روي درياي مازندران قرار داشته و اختلاف فشار بين زبانه پرفشار دامنه هاي بيروني البرز و پهنه دريايي مازندران سبب ايجاد شيو فشاري مي گردد. در اين الگو جريانات چرخندي با فرارفت رطوبتي درياي مازندران بر روي دامنه هاي غربي ارتفاعات البرز سبب ايجاد بارش و جريان گرم حاصل از گرمايش بادررو دامنه هاي رو به باد باعث افزايش دما مي گردد. گروه دوم واچرخند عربستان مي باشد كه در اين نمونه ها هسته هاي واچرخند بر روي جنوب غرب ايران مستقر مي شوند. با گسترش شمال سوي زبانه پرفشار عربستان تا شمال غرب ايران و وجود كم فشار جنب قطبي در منطقه درياي خزر با تشديد شيو فشاري باعث گرديده جريانات با راستاي جنوب غربي عمود بر ارتفاعات بوزند. جريانات غربي واچرخند عربستان در يك گردش واچرخندي رطوبت درياهاي گرم جنوبي را به شمال غرب ايران فرارفت مي كنند. گروه سوم تركيبي از واچرخندهاي آفريقا، مهاجر ،پرفشار سيبري و زبانه هاي آن عامل ايجاد شيو حرارتي و فشاري بر روي منطقه مطالعاتي و غرب ارتفاعات البرز مي شوند. و زمينه شكل گيري پديده گرمباد را فراهم مي كنند.

This study was conducted to investigate the foehn mechanism in the Alborz Mountains.For this purpose, daily temperature, mean and maximum daily temperature, minimum, mean and maximum daily relative humidity, hourly wind direction and velocity data were collected and prepared at 8 selected stations over a 10-year statistical period (2006-2010). To derive the sum of frequency of occurrence of foehn, hot days are extracted using Baldy index and taking into account wind direction relative to station position and temperature rise compared to previous days were identified as days associated with foehn. Then, using NCEP / NCAR database data, different atmospheric alignment maps were obtained for the selected samples and plotted in Grads software environment. Then the position of high pressure cores and adjacent low pressures on the maps were determined. Results showed that Masouleh station with 41 days frequency and Astara and Bandar Anzali station with 18 days had the highest and lowest occurrence of foehn. Investigations on the synoptic maps of 35 foehn events showed that a total of three groups of Anti-cyclone or high-pressure centers were affected by the synoptic pattern of the region in the days involved. The first group is the Siberian High Pressure Tabs, whose cores are located in the confines of Lake Baikal, Balchash and northern Pakistan, depending on the season and synoptic conditions. The low pressure cores are located on the Caspian Sea and the pressure difference between the high pressure tab of the Alborz Outer Slopes and the Caspian Sea causes a compressive stress. In this model, Cyclone currents with increasing moisture of the Caspian Sea on the western slopes of Alborz Heights cause precipitation and warm flow due to warming under windward slopes. The second group is the anticyclone of Saudi Arabia, in which specimens with spin cores are deployed on southwestern Iran. As the north side of the Arabian High Pressure extends northwest of Iran and the presence of low polar pressure in the Caspian region with intensified compressive flow causes currents southwest along the perpendicular heights. Western anticyclone currents in the Arabian Sea circulate the moisture of the southern warm seas to northwestern Iran. The third group is a combination of African anticyclones, immigrants, Siberian highs and its tabs that create a thermal and compressive style over the study area and west of the Alborz Mountains. an‎d provide the basis for the formation of the foehn phenomenon.