بررسي شيوۀ استفادۀ ملاصدرا از منابع مختلف و تبيين‌هاي قابل طرح در مورد آن

در اين مقاله با دسته‌بندي شيوه‌هاي ارجاع‌دهي ملاصدرا، شواهدي از مشابهت عبارات وي با آثار ديگران آورده شده است كه باعث مطرح شدن اتهام انتحال (سرقت علمي) به وي شده است. در اين پژوهش كوشش شده است تا علل وقوع اين اتفاق در آثار وي تبيين گردد. بدين‌منظور با روش تحليلي ـ تاريخي، هفده تبيين مختلف در مورد علت اقتباس ملاصدرا از عبارات ديگران مطرح شده و مورد ارزيابي قرار گرفته‌اند و نشان داده شده است كه برخي از اين تبيين‌ها پذيرفتني نيستند. در ادامه، تبيين‌هاي قابل پذيرش به دو دستۀ تبيين‌هاي خاص و عام تقسيم شده‌اند. تبيين‌هاي خاص عبارت‌اند از: تلاش براي تأليف كتابي جامع؛ انتقال نظريات اهل سنت به كتاب‌هاي شيعيان؛ استفاده از مطالب ديگران جهت تبرك؛ تضمين و اقتباس عبارات مشهور. همچنين تبيين‌هاي عام عبارت‌اند از: رايج بودن نقل بدون مأخذ در متون فلسفي؛ نگاه ابزاري به حكمت نظري؛ اقتضاي حفظ جنبۀ تعليمي در بيان مباحث؛ تأييد نظرات خود از طريق ذكر سخنان ديگران؛ پرهيز از عبارت‌پردازي مجدد. بر اين اساس، لزوماً تمامي عبارات موجود در آثار ملاصدرا به قلم خود وي نيستند و محققان بايد در انتساب آن‌ها، با دقت بيشتري اظهارنظر نمايند.