چگونگي سلوك عرفاني از منظر ابن‌سينا

روش سلوك عرفاني و چگونگي وصول عارفان بدان يكي از مباحث مهم و از دغدغه‌هاي عمده و اساسي اهل عرفان است. روش سلوك بر خلاف حالت جذبه كه به صورت آني بر عارف عارض مي‌‌گردد، مبتني بر مجاهدت، تلاش و كوشش فراوان است و از طريق رياضت نفس به روش تدريج حاصل مي‌شود و عارف سالك در راه به دست آوردن آن سختي و رنج‌ها را بر خويش هموار مي‌‌كند. هدف اصلي‌اين مقاله‌اين است كه با استناد به متون و آثار ابن‌سينا و با بهره‌گيري از تحليل گفتار برخي از شارحان وي اثبات كنيم كه وي علاوه بر پايبندي به سير وسلوك عقلي كه مقتضاي روش فلسفي وي است، در اواخر عمر خويش و در برخي از آثارش از روش رسمي‌‌مشاييان كه روش بحثي وعقلي محض است، عدول كرده است و به روش شهودي و اشراق حضوري كه بعدها سهروردي آن را گسترش داد؛ روي آورده است. شاهد‌اين ادعا، آثار بر جاي مانده اوست. البته چنانچه اثر نفيس او با عنوان «حكمت المشرقيين» به طور كامل باقي مي‌‌ماند، با شفافيت بيشتري مي‌‌توانستيم دربارۀ بعد عرفاني او گفتگو كنيم. يافته‌هاي ما از آثار ابن‌سينا اثبات مي‌‌كند كه آن حكيم بزرگ علاوه بر مشي مشايي، اهل سير وسلوك و رياضت هم بوده است و برخي از اعمال ناشايستي كه به وي نسبت داده‌اند، از سوي دشمنان و مخالفانش مي‌‌باشد. روش به كار رفته در‌اين پژوهش، روش تحليلي توصيفي و بعضا پديدار شناسي است.