تحليل گفتمان انتقادي سوره قصص بر اساس نورمن فركلاف

تحليل گفتمان انتقادي، رويكردي نو از نظريۀ تحليل گفتمان است كه به دو رويكرد اجتماعي و زبانشناختي پرداخته مي شود. در رويكرد اجتماعي به گفتمان، بافت موقعيّتي و در رويكرد زبانشناختي، بافت متني تشريح مي شود. نظريۀ تحليل گفتمان انتقادي نورمن فركلاف، يكي از مشهورترين نظريه هاي حوزۀ گفتمان كاوي به شمار مي آيد كه در تلاش است ضمن بيان رابطۀ ميان ملاك هاي دروني و بروني متن، قدرت مسلّط جامعه اي را كه اثر ادبي در آن شكل گرفته، از طريق سه محور توصيف، تفسير و تبيين مورد كنكاش قرار دهد. اين نوشتار درصدد است به گفتمان كاوي سورۀ قصص در سطوح سه گانه بپردازد و به اين پرسش ها پاسخ دهد كه: تأثير فرامتن در سورۀ قصص چگونه رُخ داده است؟ آيا گفتمان رسميِ حاكم بر سورۀ قصص بر اقشار اجتماعي نمود يافته است؟ نتايج فرامتن و گفتمانِ رسمي در اين سوره كدام است؟ روش پژوهش با استفاده از ابزار كتابخانه اي و به صورت توصيفي تحليلي و براساس الگوي تحليل گفتمان فركلاف است. نتايج نشان مي دهد كه در سطح توصيف، با كنكاش ساختار متني همچون واژگان و جملات، ايدئولوژي تبيين شده است. در سطح تفسير، غلبۀ گفتمان الهي است كه دربرابر گفتمان هاي استكباري به وضوح ديده مي شود. در سطح تبيين، تأثيرگذاري فرامتن و گفتمان رسمي بر جامعه، شخصيّت ها و آيندۀ آنان، نمود مي يابد.