كاربرد شبكه عصبي مصنوعي در پيش‌بيني زيستگاه‌هاي بالقوه حيات‌وحش در مناطق بياباني (مطالعه موردي: كل و بز در كوه ‌بافق)

Application of artificial neural network in Prediction of wildlife potential habitats in desert areas (Case study: Wild goat in Kouh-e-Bafgh)

كل و بز (Capra aegagrus) يكي از پستانداران شاخص مناطق كوهستاني و صخره‌اي است كه جمعيت آن به ‌دليل تخريب زيستگاه در سطح ملي و بين‌ا‌لمللي كاهش يافته، به ‌نحوي كه از سوي اتحاديه‌ جهاني‌ حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي در فهرست حيوانات آسيب‌پذير قرار گرفته است. اين پژوهش با هدف تعيين زيستگاه‌هاي بالقوه كل و بز با استفاده از شبكه عصبي پرسپترون چند لايه (MLP) در منطقه حفاظت شده كوه ‌بافق انجام شد. 196 نقطه (111 نقطه حضور و 85 نقطه عدم‌حضور گونه)، با بازديد‌هاي ميداني در طول پژوهش ثبت شد. لايه‌هاي اطلاعاتي انتخاب شده به‌عنوان متغيرهاي مؤثر بر حضور و عدم‌حضور گونه شامل 18 متغير از جمله درصد شيب، طبقات جهت جغرافيايي، ارتفاع از سطح دريا، تيپ‌هاي پوشش‌گياهي، منابع آبي و متغيرهاي توسعه انساني (روستاها و جاده‌ها) هستند. نتايج نشان داد كه متغيرهاي محيطي تيپ ‌گياهي ارس- بادام‌كوهي (Juniperus excelsa - Amygdalus scoparia) (11/23 درصد)، درصد شيب (102/42 درصد)، فاصله از جهت جنوبي (10/15 درصد)، فاصله از تيپ گياهي هزارخار- درمنه- قيچ (Cousinia desertii- Artemisia sieberi -Zygophyllum eurypterum) (9/9 درصد)، ارتفاع از سطح دريا (9/63 درصد) و منابع آب (9/09 درصد) به‌عنوان مهم‌ترين متغيرهاي موثر بر مطلوبيت زيستگاه كل و بز در كوه بافق تعيين شدند. ميزان موفقيت كلي مدل در حدود 0/97 محاسبه شد. براساس يافته‌ها، 36 درصد وسعت منطقه حفاظت شده به‌عنوان زيستگاه مطلوب ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه با كاهش فاصله از جاده مطلوبيت زيستگاه كاهش مي‌يابد. لذا پيشنهاد مي‌شود از توسعه فعاليت‌هاي انساني در محدوده زيستگاه‌هاي مطلوب پرهيز شود.

Wild goat (Capra aegagrus) as the most vulnerable species is one of the mountainous mammals whose population has declined due to the destruction of the habitat at the national and international levels. This study was aimed to determine the suitably potential habitat area for wild goat in Bafgh protected area using multi-layer perceptron neural network. A total of 196 points including presence (111 points) and absence (85 point) of the species were collected in fieldwork. 18 variables such as slope, geographical aspect, elevation above sea level, rocky regions, mean temperatures, vegetation types, water resources, inhabited and uninhabited villages, and roads (dirt and asphalt) were used to determine the suitability of habitats. Results showed that Juniperus excelsa -Amygdalus scoparia vegetation type (11.23%), slope steepness (10.42%), distance to south direction (10.15%), distance to Cousinia desertii- Artemisia sieberi-Zygophyllum eurypterum vegetation type (9.9 %), elevation above sea level (9.63%), and distance to water source (9.09%) are the most effective variables in habitat suitability evaluation in the Kouh-e-Bafgh protected area. The model output efficiency of 0.97 was achieved in this study. Based on the results, 36% of the protected area was evaluated as the suitable for wild goat habitat. Results also reveald that by reducing the distance to the roads the suitability of habitats is reduced. Therefore, this study suggests that human activities close to the potentially suitable area is suggested to be avoided.