بررسي معناشناسي واژۀ چند معناي أمر با تأكيد بر رابطۀ همنشيني و تعيين مصاديق آن براساس بافت در نهج‌البلاغه

دستيابي به معاني و شناخت واژگان در گرو پژوهش در علوم خاصي چون معناشناسي است؛ چراكه معناشناسي از علومي است كه به شناخت دقيق واژگان و كشف معاني نهفتۀ آن‌ها در متون مختلف مي پردازد. از شيوه هاي معناشناسي، بحث چند معنايي واژگان است كه از آن به علم وجوه و نظاير تعبير كرده اند، به اين معنا كه يك واژه به‌گونه‌اي در بافت نهج البلاغه جاي گرفته است كه با وجود شباهت در لفظ و حركات در هر بافت زباني، معنايي غير از معناي نخست دارد، در واقع اين كه يك لفظ بيش از يك معنا داشته باشد را چند معنايي مي گويند. اين پژوهش در صدد است تا از طريق روش تحليلي توصيفي و تقسيم واژگان همنشين در سه گروه اسمي، فعلي و وصفي و با استخراج معاني متعدد واژۀ «امر» در نهج البلاغه وجوه متعدد معنايي آن را مورد بررسي قرار دهد و از اين طريق پي به چندمعنايي بودن اين واژه ببرد. در اين تحليل معناشناختي مشخص شد واژۀ «امر» در بافت هاي موضوعي متفاوت و در اثر همنشيني با برخي واژگان، معاني متعددي چون فرمان خداوند، جنگ، حكميت، خلافت و... را پذيرفته است. به عبارتي درك معناي مختلف اين واژه منوط به بافتي است كه در آن لحاظ شده است هر چند غالبِ معاني استعمالي براي اين واژه در نهج‌البلاغه از طريق بافت موقعيتي قابل‌درك است.