تأثيرپذيري ابن نباته فارقي از خطبه جهاد امام علي (ع) با محوريت تضمين (با تكيه بر شرح‌ ابن‌ابي‌الحديد)

نهج‌البلاغه به اذعان غالب نهج‌البلاغه پژوهان، كتابي فرادانش بشري است كه فهم تفصيلي آن لازمة تسلط به دانش‌هاي ارزشمندي چون علوم بلاغي است. كلام امام همام توأم با فصاحت و بلاغت ديدگان همۀ سخنوران و بلاغت‌پژوهان را خيره و متحيّر نموده است. هدف اين مقاله نمايش و پايش چنين عرصه‌هايي از سخن‌وري و خيال‌پروري اميرمؤمنان(ع) در يكي از خطبه هاي غرّاي ايشان معروف به خطبه جهاد و مقايسه آن با خطبه هاي جهادي ابن‌نباته فارقي، با تكيه بر شرح‌ ابن‌ابي‌الحديد است و پاسخ به اين پرسش كه تا چه اندازه ابن‌نباته در خطبه هاي خود از كلام امام همام بهره جسته و موفق بوده است. اين مقاله با روش تطبيقي تحليلي بر آن است تا با مقايسه و مقابله خطبه جهادي 27 امام عليه‌السلام با خطبه هاي پنجگانه جهادي ابن‌نباته اين مسأله را تبيين كند كه نهج‌البلاغه علاوه‌بر فصاحت و بلاغت داراي معاني ژرف و مفاهيم والايي است كه با فطرت انسان گره‌خورده و از سرچشمه وحي مايه گرفته است و در خطبه‌هاي آن از تشبيهات و استعارات و نكته‌هاي دقيق بلاغي استفاده‌ شده است؛ درحالي‌كه در خطبه هاي جهادي ابن‌نباته تكلّف و صنايع بديعي بيش‌ازحد متن خطبه ها را بي‌روح و تصنعي ساخته است، هر خطيب سخنوري در ركاب همانندي و مقابله با جوهر تابناك نهج‌البلاغه جز اظهار عجز و ناتواني خود قدمي برنداشته است؛ چراكه در آسمان بلاغت هيچ اختري را ياراي مشاكله با آفتاب بلاغت نيست. كلام امام در عين فصاحت و بلاغت، موجز و رسا است، درحالي‌كه ابن‌نباته در خطبه‌هاي خود با بهره‌گيري از اطناب و اطالة كلام نتوانسته پاي در ركاب نهج‌البلاغه بگذارد.