تحليل مكاني ـ فضايي سرمايه هاي معيشتي پيراشهر بيرجند

فضاهاي پيراشهري يكي از نتايج رو به تزايد رشد شهرنشيني است. اين رويه، در اكثر كشورها به‌ويژه كشورهاي درحال‌توسعه و كم‌رشد به اپيدمي در نظام سازمان يابي فضايي تبديل‌شده است؛ چراكه اكثر اين فضاها بدون برنامه ريزي از پيش طرح‌ريزي‌شده رشد يافته است. يكي از رسالت هاي خطير نظام برنامه ريزي و مديريت توسعه فضا، تكاپو براي قاعده مند ساختن نظام تحولات در سازمان يابي فضاهاي پيراشهري و حاكميت رويه توسعه زا در بطن اين سكونتگاه ها است. در راستاي تحقق اهداف برنامه ريزي توسعه در فضاهاي پيراشهري، اين تحقيق تلاش داشته تا به بررسي و تحليل مكاني فضايي وضعيت سرمايه هاي معيشتي در سكونتگاه هاي لبه شهر بيرجند بپردازد. نتايج نشان داد رشد ناپايداري و گسترش ناخرسندي ها در اقتصاد فضاي مناطق منجر به سرريزهايي از جمعيت و نيروي انساني مستعد در پيرامون شهرها شده است و اين كانون ها را به محل انباشت سرمايه انساني كم بنيه/كم درآمد در مناطق جغرافيايي تبديل نموده است. با عنايت به اينكه دارايي مالي از ضعيف ترين نوع سرمايه هاي پنج گانه معيشتي در فضاهاي پيراشهري است، منجر به ايجاد و دامن زدن به ديالكتيك ساخت و بازساخت «تله فضايي فقر» در مجاور كلانشهر منطقه (بيرجند) شده است. به لحاظ مكاني نيز، سكونتگاه هاي پيراشهري كه هم داراي كمترين موانع طبيعي بر سرراه توسعه فيزيكي بوده و به لحاظ موقعيت قرارگيري در مجاورت راه هاي دسترسي اصلي بين شهري هستند، كانون جذب جمعيت مهاجر از شهر و روستاها بوده است. همچنين در اين گروه از كانون هاي پيراشهري، مي توان شاهد بالاترين ميزان سرمايه هاي پنج گانه معيشتي در مقايسه با ديگر سكونتگاه ها بود. در خصوص شهر بيرجند نيز اين‌گونه فضاهاي پيراشهري عمدتاً در غرب آن تجمع يافته است.