سازمان‌هاي مردم‌نهاد محيط‌زيستي و شيوههاي جلب مشاركت اعضا (مطالعۀ سازمان‌هاي مردم‌نهاد محيطزيستي تهران با رهيافت نظريۀ بنيادي)

هدف اين پژوهش، تحليل راهبردهاي سازمان‌‌هاي مردم‌نهاد محيط‌زيستي در برنامه‌هاي سازگاري با تغييرات آب‌وهوا و انرژي است. رويكرد اين پژوهش تفسيرگرايي است و با استفاده از نظريۀ زمينه‌‌اي انجام شده است. مشاركت‌كنندگان با استفاده از نمونه‌‌گيري هدفمند و در قالب نمونه‌گيري گلوله‌برفي انتخاب شدند كه بر اين اساس، تعداد 16 نفر از اعضاي سازمان‌هاي غيردولتي محيط‌زيستي شهر تهران در سال 1398 برگزيده شدند. داده‌ها با استفاده از مصاحبۀ نيمه‌‌ساختاريافته گردآوري و با استفاده از مراحل كدگذاري باز، محوري و انتخابي تجزيه و تحليل شدند. مفاهيم حاصل از كدگذاري، درخرده‌مقوله‌ها و مقوله‌ها قرار گرفتند و الگوي پارادايمي استخراج‌شده در چهار بخش شامل شرايط علّي، شرايط مداخله‌گر، راهبرد‌ها و پيامدهاست كه پيرامون پديدۀ مركزي شكل گرفت. تحليل داده‌‌ها نشان دادند شرايط علي اثرگذار بر شيو‌هاي جلب مشاركت سازمان‌هاي مردم‌نهاد و آنچه موجب پيدايش پديدۀ اقناع و راهبرد‌هاي مربوط به آن مي‌شود، عبارت‌اند از: احساس مسئوليت نسبت به محيط ‌زيست، توان علمي و اجرايي اعضاي سمن‌ها، خودكارآمدي و اعتقاد به تأثير اقدام فردي (اثربخشي). همچنين شرايط مداخله‌گر مؤثر بر پديدۀ اقناع شامل ضعف جامعه در زمينۀ آگاهي (نسبت به وظايف فردي، دانش محيط‌زيستي و وضع موجود)، نبودن بسترهاي مناسب در جامعه ازجمله ضعف در تعاملات گروهي، به‌ كار نگرفتن زيرساخت‌هاي مناسب در ساختمان‌ها و محدوديت قوانين، ضعف مديريتي و تخريب محيط ‌زيست است. علاوه بر اين، نتايج پژوهش نشان دادند راهبردهاي در پيش گرفته‌شده به‌وسيلۀ سازمان‌هاي مردم‌نهاد عبارت‌اند از: آموزش و ارتقاي دانش محيط‌زيستي در دو سطح درون‌سازماني و برون‌سازماني، به‌روزآوري دانش محلي، بيم و اميد (نويد آيندۀ بهتر و بيم از مخاطرات احتمالي)، تغيير پايدار محلي (توانمندسازي، مشاغل جايگزين، تشكيل سازمان محلي)، انتفاع و ايجاد اجماع بين سياستگذاران و بازيگران فعال انرژي براي مشرعيت‌بخشي در سطح دولت، صنعت و دانشگاه. پيامدهاي در پيش گرفتن اين راهبرد‌ها نيز عبارت‌اند از: ارتقاي سطح آگاهي، مسئوليت‌پذيري، توانمندي و استقلال جوامع محلي، كسب درآمد و رونق اكوتوريسم. به‌‌طور كلي، نتايج نشان دادند شيوۀ اصلي اعضاي سمن‌هاي محيط‌زيستي براي جلب مشاركت گروه‌هاي هدف، شيوۀ اقناع بوده است. اعضاي سمن‌ها براي تحقق اين مهم، تلاش خود را بر آموزش و انتفاع گروه‌هاي مختلف متمركز كرده‌اند. نتايج اين مطالعه مي‌توانند به ساير سمن‌هاي محيط‌زيستي و سازمان‌هاي دولتي براي استفاده از ظرفيت‌هاي مختلف سمن‌هاي محيط‌زيستي كمك كنند.