جدايي‌‌گزيني فضايي يا جدايي‌گزيني اجتماعي؟ بررسي مقايسه‌اي الگوهاي ازدواج زنان مناطق بالا و پايين شهر همدان

جدايي‌گزيني فضايي طبقات اجتماعي در بيشتر مواقع با جدايي‌گزيني اجتماعي همراه است؛ بدان معنا كه الگوهاي رفتار اجتماعي نيز متناسب با جدايي‌گزيني فضايي طبقاتي تغيير مي‌كنند. بر اين اساس، انتظار مي‌رود افراد متعلق به طبقات مختلف كه در مناطق جدا از هم زندگي مي‌كنند، الگوهاي رفتاري متفاوتي داشته باشند. هدف اصلي اين پژوهش، مقايسۀ الگوهاي ازدواج زنان در مناطق بالا و پايين شهر همدان است. الگوهاي ازدواج عبارت‌اند از: الگوهاي سني، نحوۀ آشنايي، ميزان شيوع ازدواج خويشاوندي، ازدواج درون‌قومي و نيز تفاوت‌ها در معيارهاي ازدواج. فرض بر اين است كه منطقه (تجلي جدايي‌گزيني طبقاتي) با الگوهاي ازدواج ارتباط دارد. در اين پژوهش از نظريه‌هاي جغرافياي اجتماعي معطوف به كنش ورلن و نظريۀ قومي فرهنگي و همانندي مشخصه‌ها استفاده شده است. روش پژوهش، روش پيمايشي و جمعيت مطالعه‌شده شامل زنان متأهل مناطق بالا و پايين شهر همدان است. حجم نمونۀ بررسي‌شده 325 نفر است كه ازطريق فرمول كوكران و بعد از پيش‌‌برآورد صفت در جامعه برآورد شده است. روش نمونه‌گيري نيز نمونه‌گيري طبقه‌اي است. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss تجزيه و تحليل شده‌اند. از آزمون‌هاي كاي اسكوتر (خي دو)، آناليز واريانس و آزمون T براي بررسي ارتباط متغيرها استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان دادند ميانگين سن ازدواج در مناطق پايين‌‌ شهر از مناطق بالاي شهر كمتر بوده است (اختلاف حدود 7 سال و Sig =.000). در زمينۀ الگوي ارتباط قبل از ازدواج، تفاوت چشمگيري ميان اين دو منطقه وجود نداشت (Sig =.206). الگوي ازدواج خويشاوندي (Sig =.023) و انطباق قوميتي زوجين نيز در مناطق پايين ‌شهر بيشتر بوده است (Sig =.000). معيارهاي اقتصادي ازدواج در مناطق بالاي شهر اهميت بيشتري داشته است (Sig =.000). الگوي سني و معيارهاي ازدواج برحسب قوميت، تفاوت معنادار داشت (Sig =.000). با توجه به اين نتايج مي‌‌توان گفت جدايي‌گزيني‌هاي فضايي تنها در برخي موارد با جدايي‌گزيني‌هاي اجتماعي همپوشاني دارند.