مدل‌سازي آشيان بوم - فرهنگي انسان نئاندرتال Homo neanderthalensis در فلات مركزي ايران

Eco-cultural niche modeling of the Homo neanderthalensis on the central Iranian plateau

مدل ­هاي آشيان بوم‌شناختي كاربردهاي فراواني در بوم‌شناسي ديرينه، باستان­ شناسي و انسان­ شناسي ديرينه پيدا كرده ­اند. اين مدل­ها بر مبناي تئوري آشيان بوم‌شناختي هستند و براي ساخت آشيان بوم‌شناختي گونه­ ها مورد استفاده قرار مي­گيرند. مدل­هاي آشيان بوم‌شناختي با استفاده از اطلاعات حضور گونه­ ها و متغيرهاي محيطي احتمال حضور آنها را در يك محدوده جغرافيايي معين تعيين مي­كنند. در مطالعه حاضر با استفاده از مدل مكسنت، نقاط حضور انسان نئاندرتال در فلات ايران (بر اساس مصنوعات سنگي فرهنگ موستري) و متغيرهاي اقليم گذشته و توپوگرافي، توزيع ديرينه اين انسان باستاني در فلات مركزي ايران بازسازي شد. نتايج حاصل نشان داد لكه­ هاي فراواني داراي مطلوبيت بالا براي حضور گونه بوده كه پيوسته ترين مناطق مطلوب در غرب استان سمنان، شرق اصفهان و استان يزد قرار دارند. متغير تنوع توپوگرافي با 48/3 درصد اهميت، مهمترين عامل مؤثر بر توزيع انسان نئاندرتال تشخيص داده شد. اهميت بالاي متغير تنوع توپوگرافي به اين دليل است كه در مناطق با تنوع توپوگرافي بالاتر منابع غذايي بيشتري در دسترس است. بر اساس مدل مكسنت مناطقي در منطقه مورد مطالعه وجود دارند كه داراي مطلوبيت بالا براي حضور انسان نئاندرتال­ بوده اما تا كنون آثاري از حضور نئاندرتال­ ها در آن­ها يافت نشده است. بنابراين مدل حاضر كه مدل آشيان بوم-فرهنگي انسان نئاندرتال در ايران مركزي ناميده مي‌شود، مي­تواند راهنمايي براي انتخاب مناطق با اولويت بالا براي پايش­هاي صحرايي به منظور يافتن آثار نئاندرتال­ ها در فلات مركزي ايران باشد.

Ecological niche models have found many applications in paleoecology, archeology and paleoanthropology. These models are based on niche theory and are used to model the distribution of species through time and space. Species distribution models use species distribution data and environmental predictors to model species distribution. In this study I used MaxEnt model, distribution records of the Homo neanderthalensis (Mousterian artefacts) and topographic and climatic data to reconstruct eco-cultural niche of the species on the Central Iranian Plateau. The performance of the model was assessed using the area (AUC) under the receiver operating curve (ROC). The predictive ability of the model was high (AUC = 0.827 for training and 0.813 for test data). The species past distribution model showed that there were numerous suitable patches for distribution of the species in the study area. The most continues patches were found in Yazd province, west of Semnan province and east of Isfahan province. With 48.3 percent contribution to the model, topographic heterogeneity was the most important predictor of this archaic human distribution. This is because topographic heterogeneity influences resource availability, meaning that areas with higher topographic heterogeneity provide more resources. The ecocultural niche model predicts many suitable patches which can be target of future field excavations in the study area.