مدل سازي رفتار انتخاب رشته و نقش اطلاعات بازار كار در آن؛ يك فراتحليل

Modeling the behavior of choosing a field and the role of labor market information in it. meta-analysis

انتخاب رشتۀ تحصيلي از نظر فردي يكي از مهمترين تصميم‌هاي زندگي و از منظر نظام آموزشي و بازار كار، يك فرايند مهم اجتماعي و اقتصادي است. با توجه به آثار اين تصميم، مدل سازي آن، تشخيص عوامل مؤثر بر انتخاب رشته و تعيين وزن عوامل مختلف، تعيين ميزان بهينگي انتخاب ها از منظر نيازهاي بازار كار و سرانجام طراحي و ارزيابي روش هاي رفع عدم تطبيق رشتۀ تحصيلي− شغل، يك حوزۀ بسيار مهم پژوهشي است؛ امّا اين حوزۀ پژوهشي در ايران بسيار مغفول بوده و از نظر چارچوب تحليلي و روش دچار عقبماندگي است. به همين دليل اين سؤال كه چه چارچوب هاي مدل سازي، روشهاي تحقيق و سياست هايي براي رفع مسئله عدم تطبيق رشته−شغل وجود دارد، به‌عنوان مسئله محوري پژوهش انتخاب و بر همين اساس مطالعات پيشين دسته بندي و تحليل شد. به‌طوركلي سه رويكرد كلان در مدلسازي رفتار انتخاب رشته شناسايي شد: رويكرد مدلسازي انتخاب، رويكرد سرمايه گذاري در سرمايه انساني و رويكرد عدم تطبيق. بررسي پژوهش هاي تجربي براساس هر سه رويكرد و تمام روشهاي شناسايي شده نشان ميدهد كه همواره يك انحراف جدي بين برآيند رفتار انتخاب رشته و نيازهاي بازار كار وجود دارد. طبق نتايج فراتحليل، اين انحراف، در طول زمان و بين كشورهاي مختلف و حتي بين كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه به صورت جدي وجود داشته است. به همين دليل مداخله‌هاي سياستي مختلفي براي رفع اين معضل صورت گرفته است كه در بخش پاياني اين مقاله شناسايي، دسته بندي و تحت عنوان روشهاي رفع عدم تطبيق رشتۀ تحصيلي شغل ارائه شده اند.

Choosing an education field is individually one of the most important decisions of life; and from the perspective of the educational system and the labor market is an important social-economic process. Due to the effects of this decision, research in domain of modeling, identifying the factors affecting the choice of field and determining the weight of various factors, determining the optimality of choices from the perspective of labor market needs and finally designing and evaluating methods to eliminate mismatch between the field of study and job is very important. But this field of research in Iran is very neglected and lags behind in terms of analytical framework and method. For this reason, the question that what modeling frameworks, research methods, and policies are in place to address the field-job mismatch was selected as the central issue of the research and based on this, previous studies were categorized and analyzed. In general, three macro approaches were identified in modeling the behavior of the field selection; Modeling approach, investing in human capital approach and the mismatch approach. An examination of empirical research based on all three approaches shows that there is always a serious divergence between the outcome of discipline choice behavior and labor market needs. According to the results of meta-analysis, this gap has existed seriously over time and between different countries, even developed countries. Therefore, based on global experiences, various political interventions have been categorized and suggested to solve this problem.