ارزيابي و تحليل شاخص هاي طرد اجتماعي در فضاي شهري (مطالعۀ موردي: منطقۀ 12 شهرداري تهران)

Evaluation and analysis of social exclusion indicators in urban space (Case study: district 12 of Tehran city)

تبيين موضوع: يكي از پيچيده ­ترين پديده­ هاي اجتماعي در شهرهاي امروزي، نابرابري است. اين نابرابري در فضاي شهري منجر به بروز مسائل و مشكلاتي به ويژه در كلانشهرها شده است. يكي از اين مسائل و مشكلات طرد اجتماعي برخي از شهروندان در فضاي شهري مي­باشد. هدف از اين مقاله بررسي وضعيت فضاي شهري از نظر شاخص هاي طرد اجتماعي است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف كاربردي و از نظر روش، بنا بر ماهيت موضوع توصيفي ـ تحليلي مي­باشد. ابتدا با استفاده از ابزار پرسشنامه داده­هاي مورد نظر براي شاخص­ سازي گردآوري شده و سپس براي وزن­بندي شاخص ­هاي طرد اجتماعي از روش آنتروپي شانون استفاده گرديد. پس از آن محله ­هاي هدف بر اساس مدل كوپراس رتبه بندي و سطح بندي شده و از طريق نقشه در نرم افزار ArcGIS تحليل فضايي مي­شوند. يافته ها: با توجه به شاخص ­هاي طرد اجتماعي از مجموع 13 محله، ساكنان 4 محله منطقه كه همگي در بخش شمالي منطقه قرار دارند به خاطر بافت اجتماعي، وضعيت اقتصادي و دسترسي به ساختار قدرت سياسي، دچار طرد اجتماعي نيستند. در حالي كه محله­هاي بازار، امامزاده يحيي، سنگلج و هرندي كه بيشترين جمعيت و مساحت را دارند و هسته قديمي و مركزي شهر تهران را تشكيل مي­دهند از نظر ابعاد اجتماعي ـ فرهنگي، اقتصادي ـ ساختاري و سياسي ـ مدني دچار طرد اجتماعي شديدي هستند و 5 محله ديگر منطقه از نظر طرد اجتماعي در وضعيت متوسط قرار دارند نتايج: بررسي و شناخت مفهوم و شاخص ­هاي طرد اجتماعي و ارزيابي آن­ها در فضاي شهري منطقه 12 شهرداري تهران نشان مي ­دهد، با اينكه اين منطقه از حيث موقعيت جغرافيايي در قلب شهر تهران واقع شده، اما امكان فراهم آوردن فرصت­ها و موقعيت­ هاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي براي تمامي ساكنان خود نيست و برخي از محله ­هاي آن فضاهاي طرد شده محسوب مي ­شوند.

Objective: One of the most complex social phenomena in today's cities is inequality. This inequality in urban space has led to problems, especially in metropolitan areas. One of these issues and problems is the social exclusion of some citizens in the urban space. The purpose of this paper is to survey urban space in terms of indicators of social exclusion. Methods: The present paper is applied in terms of purpose and descriptive - analytical in terms of method. First, the data were collected using questionnaire tools for indexing and then Shannon entropy method was used to weight social exclusion indices. The target neighborhoods are then ranked and leveled based on the Coopers model and analyzed spatially through a map in ArcGIS. Results: According to the indicators of social exclusion from a total of 13 neighborhoods, the residents of 4 neighborhoods, all of which are located in the northern part of the region, do not suffer from social exclusion due to their social context, economic situation and access to political power structure. While the neighborhoods of Bazaar, Imamzadeh Yahya, Sangalaj and Harandi, which have the largest population and area and form the old and central core of Tehran, are severely socially excluded in terms of socio-cultural, economic -structural and political-civil dimensions. an‎d the other 5 neighborhoods are in a moderate situation in terms of social exclusion. Conclusion: A study and recognition of the concept and indicators of social exclusion and their evaluation in the urban space of District 12 of Tehran Municipality shows that although this area is located in the heart of Tehran in terms of geographical location, But it is not possible to provide social, political and economic opportunities for all its inhabitantsAnd some of its neighborhoods are considered isolated spacesAnd some neighborhoods are considered excluded spaces.