بررسي تطبيقي تحول تاريخي را در فارسي و مازندراني

حرف نشانۀ «را» در زبان فارسي و برخي زبان هاي ايراني در منابع مختلف و از جنبه هاي گوناگون مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. برخي از زبان شناسان به بررسي تحول تاريخي اين حرف نشانه از فارسي باستان تا امروز پرداخته اند. زبان مازندراني از جمله زبان هاي ايراني است كه بسياري از ويژگي هاي ساخت‌واژي و نحوي زبان هاي ايراني دورۀ ميانه و باستان را در خود حفظ كرده است. در اين نوشتار، رفتار نحوي حرف نشانۀ «را» در اين زبان مورد بررسي قرار گرفته و مقايسه اي بين نقش هاي گوناگون «را» در مازنداني معاصر و تحول تاريخي آن در زبان فارسي صورت پذيرفته است. داده هاي پژوهش، از برخي منابع مكتوب قديم و جديد مازندراني و همچنين به شيوۀ ميداني از برخي گويشوران مازندراني و يا با مراجعه به شمّ زباني نگارنده به عنوان گويشور مازندراني استخراج شده است. بررسي داده‌هاي مازندراني نشان مي‌دهد كه امروزه حرف نشانۀ «را» در مازندراني به عنوان نقش‌نماي مفعول بهره‌ور، متمم «ازي»، متمم «به‌اي» و مفعول صريح به كار مي رود. رفتار نحويِ «را» در مازندراني، تأييدكنندۀ نظريۀ موجود در مورد تحول تاريخي «را» در فارسي است. با وجود اين، در مازندراني امروز، در بسياري موارد (āĵ) و اَشكال مختلف آن جايگزين «را» به عنوان نقش‌نماي متممي شده است و «را» در مقام نقش نماي مفعول بهره ور هم در مازندراني بسامد كمي دارد. بنابراين مي توان پيش بيني كرد كه در آيندۀ نه چندان دور، «را» در مازندراني هم در مقام نقش‌ نماي مفعول صريح تثبيت شود.