بررسي تأثير كاربرد كود اوره و زهاب مزرعه نيشكر بر برخي خصوصيات خاك، عملكرد دانه و غلظت عناصر غذايي در بذر گياه كينوا

سابقه و هدف: يكي از راه‌هاي استفاده و بهره‌برداري از آب و اراضي شور استفاده از گونه‌هاي متحمل به شوري مانند گياه كينوا است .مديريت عناصر غذايي مانند نيتروژن در خاك‌هاي شور مي‌تواند اثرات منفي شوري بر رشد و عملكرد گياهان را كاهش دهد. هدف از اين مطالعه بررسي تأثير سطوح مختلف كود اوره در شرايط آبياري با زه‌آب مزارع نيشكر بر برخي خصوصيات شيميايي خاك و دانه كينوا در طول يك فصل زراعي صورت گرفته است. مواد و روش‌ها: آزمايشي مزرعه‌اي در سال زراعي 1397 به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در شركت كشت و صنعت نيشكر ميرزا كوچك خان در جنوب غرب استان خوزستان اجرا گرديد. در اين آزمايش چهار سطح كود اوره (0، 75، 150، 225 كيلوگرم در هكتار) به عنوان فاكتور اصلي و سه سطح زهاب نيشكر شامل شاهد (آب كارون با شوري 2.5 دسي‌زيمنس بر متر) و آبياري يك در ميان (كارون – زهاب نيشكر) و آبياري با زهاب نيشكر (با شوري 7.5 دسي‌زيمنس بر متر) به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شد. كاشت بذر به صورت جوي و پشته‌اي.با فاصله دو بوته 10-7 سانتي‌متر و فاصله خطوط 65 سانتي‌متر با دست انجام شد. اعمال تيمارهاي آبياري در مرحله استقرار گياهچه انجام شد. قبل از آبياري نمونه رطوبت خاك گرفته شده و آبياري براي رسيدن رطوبت تا حد ظرفيت زراعي انجام گرديد. براي آبياري با زهاب، از آب شور زهكش‌هاي كشت و صنعت استفاده گرديد. نمونه خاك در پايان دوره كشت كينوا از عمق 500 سانتيمتري هر كرت آزمايشي تهيه شد. در پايان دوره رشد كينوا، دانه‌هاي كينوا هر تيمار به طور جداگانه مورد آناليز شيميايي قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج تحقيق حاضر نشان داد اثر متقابل كاربرد تيمارها بر ميانگين شوري خاك، پتاسيم محلول خاك و غلظت نيتروژن، و پتاسيم و سديم دانه كينوا از لحاظ آماري معني‌دار بود اما اثر معني‌دار بر pH و غلظت سديم خاك، غلظت فسفر و آهن دانه كينوا مشاهده نگرديد. شوري خاك درانتهاي فصل زراعي كينوا نسبت به ابتداي فصل در كرت‌هاي با آبياري كارون كاهش و در تيمارهاي آبياري يك‌درميان و زهاب افزايش نشان داد. بيشترين ميانگين نيتروژن دانه كينوا (2.94 درصد) از سطح 150 كيلوگرم اوره در هكتار با آبياري يك در ميان حاصل شد كه منجر به 56 درصد افزايش شد. با افزايش كاربرد كود اوره در خاك، افزايش تدريجي محتوي نيتروژن كل دانه كينوا مشاهده گرديد. در كليه سطوح شوري افزايش كود اوره باعث كاهش ميزان سديم دانه كينوا شد. كود اوره توانست جذب پتاسيم را كه در شرايط شور به دليل سميت سديم كاهش مي‌يابد، بهبود بخشد.نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه نيتروژن كافي مي‌تواند يك راهكار فيزيولوژيكي مناسب افزايش تحمل اثرات زيان‌بار شوري در كينوا باشد و با توجه به طبيعت شورزيست گياه كينوا، در مديريت آبياري يكدرميان افزايش شوري خاك تا حد متوسط باعث بهبود شرايط رشد مرفولوژيك و كيفيت دانه كينوا گرديد. توصيه مي‌شود جهت استفاده بهينه از آب كارون و دستيابي به عملكرد بالا كينوا، آبياري يكدرميان جايگزين آبياري كارون گردد.