بررسي اثر مديريت‌هاي مختلف كودي بر وضعيت تغذيه‌اي سيب با روش تشخيص چندگانه عناصر غذايي

سابقه و هدف: سيب بزرگ‌ترين تجارت جهاني را در بين ميوه‌هاي باغي داراست. براساس اطلاعات سازمان خوارو بار كشاورزي جهاني در سال 2017، ايران جزو سه كشور اصلي توليد كننده سيب در جهان است. تغذيه يكي از عوامل مهمي است كه در كيفيت و كميت ميوه اثر مي‌گذارد. اين تحقيق به منظور بررسي و مقايسه مديريت‌هاي كودي مختلف بر وضعيت تغذيه‌اي درختان سيب در سال 1397-1398 در دانشگاه رازي شهر كرمانشاه (34 درجه و 19 دقيقه شمالي و 47 درجه و 7 دقيقه شرقي) انجام شد.مواد و روش‌ها: اين تحقيق به صورت آزمايشي در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي در باغ سيب چهار ساله متراكم با رقم گالا بر پايهM9 انجام شد. مديريت‌ها شامل مديريت معدني، آلي و تلفيقي بود. مديريت معدني كاربرد خاكي 65 گرم اوره و 38 گرم سوپرفسفات تريپل، 60 گرم كلريد پتاسيم به ازاي هر درخت همراه با محلول‌پاشي آهن، روي و كلسيم بود. در مديريت آلي از كودهاي آلي (5 كيلوگرم كمپوست، 0.5 كيلوگرم كود دامي (گاوي) پوسيده و 5 كيلوگرم بايوچار به ازاي هر درخت) استفاده شد. مديريت تلفيقي شامل كود شيميايي+بايوچار، كود شيميايي +كمپوست، كود شيميايي+كود دامي و كمپوست+بايوچار بود. با استفاده از روش تشخيص چندگانه (CND) وضعيت تعادل عناصر غذايي برگ سيب بررسي شد.يافته‌ها: ضريب تبيين مدل معادله درجه سه براي همه عناصر در دامنه 0.79-0.89 بود. نقاط عطف منحني‌ها (b/3a) براي نيتروژن 7.98، فسفر7.64، پتاسيم 7.12، كلسيم 7.82، منيزيم 8.0، آهن 7.87، روي 7.98، مس 7.79، منگنز 7.41 و قسمت باقيمانده (R9) 8.11 كيلوگرم به دست آمد. به طور كلي، ميانگين عملكرد ميوه براي عناصر بسيار به هم نزديك هستند و در دامنه 7.12 تا 8.11 (ميانگين 0.31 ±7.77) كيلوگرم ميوه در هر درخت به ترتيب مربوط به پتاسيم و قسمت باقيمانده بودند. براساس روش تجزيه واريانس كيتنلسون، عملكرد ميوه 8.75 كيلوگرم در هر درخت به عنوان عملكرد ميوه بحراني براي تفكيك دو گروه با عملكرد ميوه كم و زياد انتخاب شد. در گروه با عملكرد ميوه كم تيمارهاي شاهد، كود دامي و كمپوست و در گروه با عملكرد ميوه زياد تيمارهاي تلفيقي، كود شيميايي و بايوچار قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه در گروه با عملكرد ميوه زياد ميانگين اعداد مرجع براي نيتروژن، پتاسيم، كلسيم و منيزيم برگ مثبت و براي فسفر، آهن، روي، مس و منگنز برگ منفي بودند. شاخص تعادل عناصر غذايي عدم تعادل عناصر غذايي در مديريت‌هاي كودي مختلف را نشان داد. با كاربرد كودهاي مختلف تغيير شاخص‌هاي عناصر غذايي از منفي‌ترين به مثبت‌ترين به ترتيب زير بود: شاخص آهن در مديريت معدني، شاخص كلسيم در مديريت آلي، شاخص‌هاي نيتروژن و فسفر در مديريت تلفيقي (در مقايسه با كاربرد كودهاي شيميايي به تنهايي). در تيمارهاي تلفيقي مقادير شاخص هاي كلسيم، منيزيم و آهن به ترتيب از 0.17، 0.42 و 1.24 در تيمار شاهد به 0.15، 0.07 و 0.15 افزايش يافت.نتيجه‌گيري: دربرنامه‌هاي آتي كوددهي باغ مورد مطالعه كمبود عنصرهاي غذايي كم‌مصرف در مديريت‌هاي كودي مختلف بايستي در نظر گرفته شود. در بين عنصرهاي غذايي پرمصرف كمبود كلسيم، فسفر، منيزيم و پتاسيم در مديريت معدني و در مديريت‌هاي آلي و تلفيقي كمبود پتاسيم از عوامل محدود كننده توليد بيشتر سيب بود. بر اساس عملكرد ميوه، كاربرد كود شيميايي يا بايوچار به تنهايي در اولويت قرار گرفت. سپس مديريت تلفيقي شامل كود شيميايي+بايوچار و كود شيميايي+ كود دامي و در نهايت كود شيميايي+ كمپوست، بسته به در دسترس بودن منابع نامبرده توصيه مي‌شود.